Herijking verdeling gemeentefonds klaar

Het ministerie van Binnenlandse Zaken meldt in de septembercirculaire dat de onderzoeken om met ingang van 2022 te komen tot een nieuwe verdeling voor het gemeentefonds zijn afgerond. Voor de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) op 25 september worden ze echter waarschijnlijk niet gepresenteerd.

Op basis van de onderzoeksuitkomsten en het bestuurlijk gesprek zullen de fondsbeheerders – de ministers van Binnenlandse Zaken en Financiën – naar verwachting in het najaar een voorstel voor de nieuwe verdeling ter consultatie voorleggen aan de VNG en de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB). Pas op dat moment zullen de onderzoeksrapporten worden gepubliceerd, zo meldt minister Ollongren van Binnenlandse Zaken in de septembercirculaire.

Spelregels

De ROB gaat na of de herverdeling van het gemeentefonds overeenkomt met de vooraf opgestelde spelregels. Dat meldt de adviesraad in het werkprogramma voor het komende parlementaire jaar.

Behalve een toets op de vraag of de uitwerking van de voorstellen conform de vooraf opgestelde uitgangspunten zijn, checkt de ROB ook in hoeverre de politiek-bestuurlijke keuzes helder zijn.

Nadeelgemeenten

Volgens de ROB gaat het om ‘een complexe operatie’ die gepaard gaat met herverdeeleffecten. Behalve voordeelgemeenten zijn er veel nadeelgemeenten, zo bleek uit eerdere onderzoeksresultaten. De grootste nadelige effecten waren er voor de niet-stedelijke gebieden. De verschillen met de huidige verdeling van het gemeentefonds waren dermate groot, dat Binnenlandse Zaken besloot de invoering op te schorten en eerst aanvullend onderzoek te laten doen. ‘Het is daarom verstandig om dat proces zorgvuldig te doorlopen. Het is geen louter technische operatie maar er liggen opvattingen aan ten grondslag over wat als een rechtvaardige verdeling kan worden gezien’, aldus de ROB.

Sociaal domein

De adviesraad buigt zich onder andere over de vragen of de herverdeling recht doet aan de noden en of gemeenten in staat zijn de herverdeeleffecten te kunnen dragen. Inmiddels hebben 64 gemeenten zich achter een resolutie geschaard die het VNG-bestuur oproept zich uit te spreken tegen de voorgestelde herverdeling van het gemeentefonds voor met name het sociaal domein. 'En er komen nog steeds aanmeldingen binnen van gemeenten die willen ondertekenen', zegt wethouder Jelle Beemsterboer van Schagen, een van de initiatiefnemers.

De indieners van de resolutie, die in stemming wordt gebracht op de (digitale) Algemene Ledenvergadering van de VNG op 25 september, willen dat het bestuur van de koepelorganisatie in Den Haag gaat pleiten om structureel meer middelen voor het sociaal domein ‘van alle gemeenten.’

December

Na weging van de adviezen van de VNG en ROB zullen de gemeentefondsbeheerders de Tweede Kamer per brief informeren over het definitieve verdeelvoorstel. Dat zal naar verwachting in december plaatsvinden.