Wgs ‘stap achteruit’ voor aanpak ondermijning

De Wet Gegevensverwerking door Samenwerkingsverbanden (Wgs) zal niet bijdragen aan de aanpak van ondermijning. Dat schrijven VNG en de Regioburgemeesters aan de Tweede Kamer voor het debat met minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid over de Wgs dat maandagmiddag plaatsvindt. ‘Op een aantal terreinen is het zelfs een stap achteruit.’

Praktische uitvoerbaarheid ‘bijna onmogelijk’
De VNG en de regioburgemeesters wijzen erop dat nadenken over een breder wettelijk raamwerk rond informatie-uitwisseling binnen samenwerkingsverbanden alleen van toegevoegde waarde is wanneer het de mogelijkheden daadwerkelijk verruimt en het in de praktijk toepasbaar is. Maar de Regionale Informatie- en Expertise Centra (RIEC's) laten hen weten dat het voorstel leidt tot een ‘bijna onmogelijke praktische uitvoerbaarheid’.

RIEC mag niet zelf gegevens verzamelen
In het wetsvoorstel is het RIEC geen zelfstandige entiteit  en daarom mag er niets door het RIEC zelf worden verzameld, inclusief open bronnen. ‘U kunt zich voorstellen dat snelheid in het analyseproces zo ernstig onder druk komt te staan. Daarnaast moet voor elke nieuwe deelnemer en elk nieuw gegeven opnieuw toestemming gevraagd worden, in plaats van een helder kader met strenge waarborgen waarbinnen informatie gedeeld kan worden. Al met al zal het enorm vertragen.’

Flexibiliteit ‘ernstig in geding’
Flexibiliteit is voor de aanpak van ondermijnende criminaliteit van groot belang om niet achter de feiten aan te lopen, maar komt door het voorstel juist ernstig in het geding, aldus de briefschrijvers. Gemeenten willen van casusgericht werken naar inzichten in gelegenheidsstructuren, maar in het huidige voorstel moet alles zo in detail worden vastgelegd dat de noodzakelijke ruimte hiervoor in het geding komt. ‘Nieuwe fenomenen moeten snel in beeld komen. Daarbij is samenwerking met private partijen van groot belang. Toetreding van een nieuwe private partij moet echter altijd per AMvB worden vastgesteld. Hierdoor is het niet mogelijk snel en flexibel in te springen op nieuwe ontwikkelingen.’

Samenwerkingsverlegenheid
De behoefte aan samenwerking met private partijen kan bovendien regionaal kan zijn, terwijl de AMvB op landelijk niveau de samenwerking regelt. Verder waarschuwen VNG en regioburgemeesters ervoor dat het ‘niet genoemd worden’ kan leiden tot samenwerkingsverlegenheid: ik word niet genoemd dus deel geen enkele informatie meer. Verder ziet de WGS alleen toe op informatiedeling tussen verschillende organisaties en partijen, maar biedt de wet geen oplossing voor de mogelijkheid tot informatie-uitwisseling binnen een gemeente. ‘Dat laatste is momenteel ook onvoldoende.’

Delen zorggegevens mag niet
Volgens het wetsvoorstel is het voor RIEC's ook niet mogelijk zorggegevens te gebruiken voor hun informatiepositie én mag er geen informatie gedeeld worden tussen Zorg- en Veiligheidshuizen en de RIEC's. Maar voor bijvoorbeeld de aanpak van jeugdcriminaliteit en het voorkomen van jeugdige criminele aanwas is zulke informatie wel essentieel. De in de nota geopperde oplossing voor het probleem is zowel binnen het RIEC als binnen het Zorg- en Veiligheidshuis dezelfde informatievraag met betrekking tot een bepaalde casus in te brengen. ‘Dat is een uiterst omslachtige benadering die de benodigde hulp en ondersteuning voor deze jongeren enorm zal vertragen.’

Stap achteruit
Concluderend vinden de VNG en de regioburgemeester, die overigens in maart al soortgelijke zorgen hadden gedeeld, het goed dat er wordt nagedacht over een raamwerk waarbinnen informatie kan worden gedeeld en is het ook een stap vooruit voor de Zorg- en Veiligheidshuizen. ‘Maar het zal niet bijdragen aan de aanpak van ondermijning. Sterker nog, wat betreft de aanpak van ondermijning is het op een aantal terreinen zelfs een stap achteruit.’