'Economische voordelen open data nog gering'

Open data gaan een heel grote rol spelen in de toekomst, daar kan men niet meer omheen volgens CIO’s en experts van onder meer gemeenten als Helsinki, Wenen, Amsterdam, Rotterdam en Gent. Maar hoe ziet die rol eruit en wat moet er gebeuren voor het zo ver is? Tijdens het Beyond Data Event in Eindhoven lieten ambtenaren en specialisten zich inspireren.

Experts uit verschillende landen deelden in het Parktheater hun visie en dat leverde interessante discussies over de privacy van inwoners, de toepasbaarheid en het nut van open data op. Daarnaast openden een aantal interessante praktijkvoorbeelden mogelijk ogen voor gemeenten, met onder meer een viertal start-ups die hun voor steden interessante apps pitchten.

Vragen met data beantwoorden
Een stad bij wie de open data nog in de kinderschoenen staat is Dordrecht. Wethouder Rik van der Linden vertelt tijdens de ‘om de tafel-sessie’ dat het lastig is om de eerste cruciale stappen te zetten met open data. ‘Het is zaak om uit te vinden wat we kunnen bereiken met open data. Inmiddels is hier bijvoorbeeld bekeken hoeveel fietsen er gestolen en op welke plekken dit het meest gebeurt. Nu hebben we die informatie opengesteld, maar hoe dan verder?’ Tanja Lahti van Helsinki denkt dat het centraal stellen van een vraag met open data goed kan werken. ‘Je moet je goed afvragen welke open data je wil verspreiden. Stel de vraag en verzamel data om te antwoorden. Er wordt nu veel data verzameld zonder dat daarmee iets gebeurd. Het percentage gebruik moet gemaximaliseerd worden.’

Samenwerken als sleutel tot succes 

Volgens Katalin Gallyas, die zich voor Amsterdam bezig houdt met open data, kan het aangaan van een samenwerking uitstekend een goede start zijn. ‘Amsterdam heeft een enorme stap vooruit kunnen maken door samen te werken met onder meer Manchester en Helsinki. We kijken niet naar de hoeveelheid data, maar naar de wensen van bewoners met die open data. Waar is behoefte aan? Als je iets gaat ondernemen, zoals waardevolle navigatie ontwikkelen, doe dat dan niet alleen. Als gemeente kun je je beter aansluiten bij een Europese samenwerking. Zo kun je technologie delen.'

EU moet faciliteren
Bart Rosseau, strategy-expert bij gemeente Gent, is het daarmee eens. ‘Het benchmarken van je open data technologie is belangrijk. Zo ontdek je wat goed werkt, wat goede standaarden zijn en wat de beste werkwijze is.’ Gallyas benadrukt dat het naast samenwerking ook belangrijk is dat de juiste mensen zich richten op open data. ‘De goede mensen vinden is lastig. Ik zie een rol voor de EU weggelegd om de opleiding van die mensen te faciliteren.’ Eindhoven is al bezig met specialisten aanstellen, via een samenwerking met Waag Society. ‘In de nabije toekomst krijgen wij drie experts in dienst van de gemeente die de juiste kennis hebben’, aldus Gaby Sadowski, die hoopt dat meer mensen dat voorbeeld volgen.
 
'Verliefd op mogelijkheden' 

Mark Vermeer, CIO van Rotterdam, vertelt in een sessie van een half uur over de initiatieven van Rotterdam met open data. ‘Wij behoren tot de voorlopers van Europa met inmiddels 160 datasets. We zijn verliefd geworden op de mogelijkheden ervan en overwegen nu om te trouwen. In de toekomst willen we dit professioneler aanpakken. Rotterdam heeft een eigen open data community opgezet en een data lab. Er zijn diverse 'hackatons' gehouden met jonge mensen. Zo ontstond er een Rotterdam open data store. Inmiddels heeft de stad een City Guide app voor invalide mensen. Ook is zijn er apps om verkeersintensiviteit mee af te meten en waarmee we kunnen vergelijken met andere steden.’

Economisch voordeel nog gering
Vermeer legt in dezelfde sessie uit dat het nog niet eenvoudig is om meetbaar succes te boeken met open data. ‘Momenteel zijn de economische voordelen gering. De aan ons project deelnemende studenten zijn andere dromen gaan najagen, bedrijven vinden geen business case. De verwachtingen van open data zijn nou eenmaal torenhoog en in de fase waarin wij ons nu bevinden kunnen we die nog niet waarmaken.’ Maar er is tegelijkertijd ook een hoop positiviteit bij Vermeer dat dit later wél zal lukken. ‘In de toekomst moeten we opschalen en de kwaliteit van de data verbeteren. Het meest interessant voor ons is de informatie van de huidige locatie van een inwoner en zijn directe omgeving, maar er moet meer samengewerkt worden met andere steden om meer te bereiken. De vraag en het aanbod van open data kan beter gereguleerd worden. Meer cohesie daarin is ook belangrijk.’

Wenen als voorbeeld 

Thomas Schuböck, CIO van Wenen, kan voor Rotterdam wellicht als een voorbeeld dienen. Wenen heeft inmiddels 249 open datasets waarmee maar liefst 160 apps zijn ontwikkeld. Een aantal daarvan zijn zeer succesvol. De stad won de afgelopen jaren internationale awards met diverse apps. Zo werd er in 2011 de ‘toilet map’, een interactieve kaart met toilletten ontwikkeld, in 2012 een parkeerplaatsenapp en in 2013 ‘Story Hunter, waarmee toeristen bediend werden met achtergrondinformatie. In 2014 kreeg Wenen een app waarmee bewoners en woningen samen worden gebracht op basis van hun woonbehoeften en wensen voor de omgeving. Per drie datasets worden er twee apps ontwikkeld. 

Voordelen
‘De toegevoegde economische waarde van open data bedraagt inmiddels meer dan 800.000 euro. Burgers zijn bovendien meer betrokken bij het besluitproces. Op basis van data kan er gekeken worden naar de wensen en behoeften van bewoners. Er komen nieuwe mogelijkheden voor apps en bedrijven.’ Maar ook in Wenen was de weg voor open data niet geplaveid. ‘Het moeilijkste is om de politiek achter open data te krijgen en de maatschappij van het nut te overtuigen’, besluit Schuböck.