Algoritmes archiveren gaat een complexe klus worden

Algoritmes die ‘mede ten grondslag liggen aan beleidsmatige keuzes en het handelen van overheidsorganen’ moeten worden gearchiveerd. Dat schrijft de Raad van State over het voorstel voor de Archiefwet 2021. Het adviesorgaan vraagt zich af hoe zoiets in de praktijk is te doen.

Complicaties

‘Het wetsvoorstel is een reactie op digitalisering’, schrijft de Raad in het advies dat vorige week openbaar werd. ‘Onduidelijk is echter of een en ander in de digitale praktijk goed uitvoerbaar zal zijn.’ Het adviesorgaan kan zich verschillende complicaties indenken, zoals de complexiteit om te bepalen bij welk overheidsorgaan de informatie ligt en waar burgers moeten aankloppen. Het kan van belang zijn om algoritmes veilig en duurzaam toegankelijk te houden.

Welke wijze

Het wetsvoorstel bepaalt niet welke algoritmes wel of niet moeten worden opgeslagen, maar de vastgelegde informatie over algoritmes valt wel onder de reikwijdte van het voorstel. Algoritmes die worden gebruikt bij het beleid en het handelen van overheidsorganen moeten beschikbaar blijven. ‘In het wetsvoorstel is niet voorgeschreven op welke wijze dat precies moet gebeuren.’ Mogelijk dat de richtlijnen van het ministerie van Justitie en Veiligheid voor de toepassing van algoritmes door overheden uitkomst bieden.

Black box

Een complexe opgave is hoe om te gaan met zelflerende algoritmes. Het proces vindt daarbij ‘grotendeels plaats in een ‘black box’’ en vastlegging en archivering  is dan ‘inherent complex’. Het kan zijn dat het beheer van algoritmes is uitbesteed aan een externe partij en dat het overheidsorgaan beperkt inzicht heeft in de gang van zaken. ‘Dit staat dan op gespannen voet met het belang van duurzame toegankelijkheid ten behoeve van transparantie en verantwoording.’ De Raad adviseert de wetgever ‘in de toelichting nader in te gaan op de genoemde ontwikkelingen en de gevolgen voor de uitvoerbaarheid’.

Veiligstellen

Het wetsvoorstel dient om de archiefwetgeving beter te laten aansluiten op het digitale informatiebeheer. Om bijvoorbeeld vluchtige en kwetsbare digitale informatie op tijd veilig te stellen, wordt de overbrengingstermijn teruggebracht van twintig naar tien jaar, waardoor informatie eerder in de openbare archieven terechtkomt. En het wetsvoorstel ‘moet ook beschouwd worden in het licht van de versterkte aandacht voor goede overheidsinformatie door de kwestie rond de kinderopvangtoeslag’.