'De praktijk van digitalisering blijkt weerbarstig’

Gemeenten moeten zorgen dat ze hun basis op orde hebben voordat ze beginnen aan sexy pilots. Naar aanleiding van een kritisch Bits of Freedom-onderzoek naar de gegevensbescherming bij gemeenten, somt staatssecretaris Van Huffelen (Digitalisering, D66) diverse maatregelen op om de digitale discipline te verbeteren.

Sexy pilots

Van Huffelen is het ermee eens dat gemeenten aan de basisverplichtingen moeten voldoen voordat ze met nieuwe technologieën en algoritmen aan de slag gaan: ‘elke inzet van technologie’ moet op een verantwoorde wijze gebeuren, ‘vooral wanneer daarbij data worden verwerkt die persoonsgegevens omvatten’. Een van de constateringen uit het Bits of Freedom-onderzoek was dat gemeenten begonnen aan sexy pilots voordat de basis op orde was.

‘De praktijk van digitalisering blijkt weerbarstig’, geeft Van Huffelen als antwoord op de vraag waarom gemeenten onzorgvuldig omgaan met gegevens terwijl de AVG al vier jaar van kracht is. ‘Gemeenten hebben te maken met veel informatiesystemen die hen helpen om hun taken uit te voeren. Wanneer daarbij persoonsgegevens worden verwerkt, moeten deze processen in overeenstemming met de AVG worden uitgevoerd. Dit blijkt helaas niet altijd het geval te zijn.’

Capaciteit

Het is duidelijk dat het gebrek aan kennis en capaciteit voor problemen zorgt. ‘Veel gemeenten kampen met een groot aantal vacatures’, schrijft de staatssecretaris. Om de gegevensbescherming te verbeteren wordt structureel 150 miljoen euro geïnvesteerd, ‘die bestemd is als impuls voor onder andere digitale dienstverlening en informatiepunten, robuuste rechtsbescherming, systeemleren, versterking van de uitvoeringscapaciteit en integraal werken.’

Van Huffelen gaat er niet in mee dat de recente verhoging van het budget van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) te weinig is om goed de taak als ‘algoritmewaakhond’ te kunnen vervullen – uit KPMG-onderzoek bleek dat er 19 tot 45 miljoen euro nodig zou zijn. Het budget van de toezichthouder is met he coalitieakkoord uitgebreid van 19 miljoen naar 28,7 miljoen euro en dat stijgt door tot 35 miljoen euro in 2027. ‘Het kabinet is niet van mening dat er te weinig geld is voor de AP.’

Zelf aan de slag

Er wordt gewerkt aan de verbetering van privacy binnen overheidsorganisaties: de minister van Rechtsbescherming onderzoekt of de rol van functionaris gegevensbescherming (fg) kan worden versterkt, bijvoorbeeld met een nationaal register van fg’s. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) ontwikkelt bovendien een ‘raadacademie’ die de digitale geletterdheid van raadsleden moet verbeteren. Ook wil de VNG dit jaar nog onderzoek doen naar de versterking van rekenkamers.

Het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) onderzoekt momenteel de naleving van de AVG door overheden. De staatssecretaris gaat naar aanleiding van het Bits of Freedom-onderzoek met de VNG in gesprek om te kijken hoe het kabinet gemeenten kan ondersteunen, maar ‘gemeenten zullen daarmee dan zelf aan de slag moeten’.