‘Tapwet is achterhaald’

Ontwikkelingen in de telecommunicatie maken de wetsteksten die het afluisteren van communicatievoorzieningen regelen, achterhaald. De wettelijke verplichtingen dwingen tot suboptimaal technologiegebruik.

De komst van nieuwe communicatievormen zoals e-mail, websurfen, internettelefonie en sms zorgen voor schemergebieden in wettelijke bevoegdheden van opsporingsdiensten. Dit concludeert de jurist Arno Smits, die vandaag aan de Universiteit van Tilburg promoveert, uit zijn onderzoek. De strikte scheiding tussen verkeersgegevens en inhoud die de huidige wetgeving veronderstelt, komt voort uit de praktijk van de circuitgeschakelde telecommunicatie. In de nieuwe communicatievormen is die scheiding er vaak niet.

Internetprovider XS4ALL, die de ontwikkelingen rond aftappen en het verplicht bewaren van verkeersgegevens zeer kritisch volgt, bevestigt de dilemma’s die Smits schetst. “Met name bij e-mail en websurfen wringt de schoen”, zegt Simon Hania, technisch directeur bij XS4All. Bij e-mail wordt bijvoorbeeld bijna standaard ook de onderwerpregel vastgelegd in de headerinformatie. De adresbalk van een webpagina geeft vaak informatie over de inhoud van de bezochte pagina’s. Bij internettelefonie daarentegen is de scheiding weer heel strikt omdat daar de Session Initiation Protocol (SIP)-server eerst de sessie opzet. Vervolgens worden de data, spraak of videosignalen met behulp van een soort streamingprotocol gedigitaliseerd uitgewisseld tussen de twee eindpunten. Daarbij kunnen stukken conversatie elk een andere route volgen en vindt bij de ontvanger de assemblage van de oorspronkelijke stroom plaats. Hania: “Dat levert een efficiënter netwerkgebruik op. De juridische eis af te kunnen tappen dwingt de provider echter tot een suboptimale en minder robuuste technische invulling waarbij het signaal niet de vrije routekeuze krijgt, maar gedwongen wordt langs de aftapvoorziening te gaan.”

Smits dringt aan op nieuwe, moderne wetgeving. Hania betwijfelt of de nadruk die in de Nederlandse opsporing op de afluisterpraktijk wordt gelegd, wel juist is. “Morgen is er weer een nieuwe technologie die voor nieuwe grijstinten zorgt. In ieder geval moet een geheel nieuw begrippenkader worden gehanteerd. Dit proefschrift is wel een belangrijke mijlpaal in deze discussie.”

Het ministerie van Economisch Zaken (EZ), waar de telecommunicatiewet die aftappen regelt onder valt, zegt met belangstelling kennis te zullen nemen van de dissertatie. “De overheid onderzoekt actief op welke wijze nieuwe technologieën aftapbaar gemaakt kunnen worden zoals aangekondigd in de onlangs naar de Tweede Kamer gezonden evaluatie over aftappen”, zegt de woordvoerder van EZ. (Thijs Doorenbosch)