Stel ODF en PDF verplicht

ODF-aanpak overheid moet opgeschaald worden.

Het huidige kabinet is internationaal breed geprezen voor zijn vooruitstrevende aanpak op het gebied van open standaarden, zoals verwoord in het visionaire actieplan van staatssecretarissen Heemskerk en Bijleveld onder de noemer ‘Nederland open in Verbinding’. Het heldere uitgangspunt is dat open standaarden moeten, en dat de overheid in 2015 open is – en daarmee volledig onafhankelijk van individuele leveranciers. Een dergelijke afhankelijkheid is immers geen politiek wisselgeld maar ronduit gevaarlijk, tot op het punt van ernstige maatschappelijke ontwrichting.

Het afgelopen jaar is veel geleerd over de praktische invulling van dat visionaire beleid van ons kabinet. Er zijn naast diverse kennisbijeenkomsten en publicaties goede dingen bereikt op technisch niveau, onder meer op het gebied van ondersteuning van de standaardisatie en marktconvergentie van ODF. Onze overheid heeft aangetoond een significante rol te kunnen spelen. Duidelijke voorbeelden hiervan zijn het organiseren van het eerste internationale ODF plugfest in Den Haag en het ondersteunen van de bouw van de onlinetool Officeshots.org.

Op sommige punten moeten we ook inzien dat er nog een tandje bij moet, willen we de gestelde doelstellingen halen. Het actieplan verdient na twee jaar een upgrade. De ervaring heeft bijvoorbeeld geleerd dat de gelijkschakeling van bestaande toepassingsafhankelijke formaten met standaarden een te voorzichtige keuze is geweest, waardoor echte vooruitgang in praktische zin is uitgebleven. Het actieplan laat tot 2015 ruimte om één open formaat voor documenten te kiezen. Inmiddels ondersteunen alle leveranciers die Office-pakketten aan de Nederlandse overheid leveren officieel ODF, en kunnen we vooruit. En laten we dat dan goed doen en duidelijk vastleggen dat we het samen doen, want het ontbreken van een voor iedereen heldere wettelijke verankering voor het ingezette beleid is op dit moment een verbeterpunt.

Daarom pleit Vereniging OpenDoc Society ervoor het pragmatische voorbeeld van de Belgische federale overheid te volgen, en ODF en PDF verplicht te stellen als basisuitwisselingsformaat voor documentuitwisseling tussen alle Nederlandse overheden en richting de burger. Intern binnen individuele overheden kan men uiteraard gebruiken wat men wil, maar in het verkeer met andere overheden moet het toxische effect van toepassingsafhankelijke formaten worden stopgezet. Naast het aanbieden van ODF mogen overheden er uiteraard voor kiezen om naar wens additionele bestandsformaten aan te bieden – zogenaamde comfortformaten. De verwachting is – zeker gegeven het feit dat ondersteuning voor beide formaten beschikbaar is voor alle bij de overheid gebruikte platformen en producten – dat hier weinig behoefte aan zal zijn.

Open standaarden zijn de enige acceptabele bouwstenen voor de informatiehuishouding van overheden, daarover is iedereen het eens. Het is onmogelijk alle individuele toepassingsformaten als overheid te ondersteunen – zeker als daar de gifpil van langdurige afhankelijkheid van een individuele leverancier aan vast zit. Architectuur betekent bovendien keuzes maken, denkend aan de toekomst. We moeten erop kunnen rekenen dat andere overheden voorspelbaar zijn. Een in de wet verankerde open documentstandaard voor het onderling verkeer tussen overheden maakt dat we met zijn allen vooruit kunnen.

Bert Bakker is voorzitter van het bestuur van OpenDoc Society.