Maak digitale weerbaarheid een nationale prioriteit

Standaardiseren, investeren en regisseren. En dat samen doen, als één overheid. Dat is nodig om onze digitale weerbaarheid te vergroten en om onze infrastructuur beter te beschermen.

Onlangs was ik met een aantal leden van ons management te gast bij de Zweedse overheid. Wat mij daar opviel was dat zij zich al jaren voorbereiden op een oorlog. Ze investeren fors in weerbaarheid, ook in hun digitale weerbaarheid. Het is een nationale prioriteit. Het deed mij nadenken over wat we in Nederland doen. Daar heb ik zorgen over, want we zijn te versnipperd bezig.

Natuurlijk werken we in Nederland aan het vergroten van onze digitale weerbaarheid. Maar het gebeurt nog te vaak ieder voor zich, voor de eigen sector en per overheidslaag. Zolang elke organisatie dat voor zichzelf doet, is het resultaat niet optimaal. We hebben één strategie nodig, één visie, zodat we samen gericht kunnen handelen. Want dit raakt de vormgeving van ons hele IT-landschap. De dreiging is groot en dat vraagt om veel meer samen werken en samen investeren in digitale weerbaarheid.

Standaardiseren, investeren en regisseren zijn nodig als we effectief willen samenwerken aan onze weerbaarheid. Bij standaardiseren denk ik bijvoorbeeld aan een overheidsbreed cloudbeleid, en gezamenlijke afspraken over het op een verantwoorde manier toepassen van AI. Voor het vergroten van onze digitale weerbaarheid zullen we onze beste mensen bij elkaar moeten zetten. Dat vraagt om investeringen van alle betrokken partijen. Om vraagstukken rondom legacy op te lossen, vervangingsinvesteringen te kunnen doen en innovatie mogelijk te maken.
Niet in de laatste plaats moeten we als overheid meer onze rol pakken als grondrechten door technologie worden ondermijnd. Ook dat hoort bij weerbaarheid. Normeren en democratiseren is een leidend principe in de Digitale Agenda Gemeenten 2028. Laten we ook daarin als één overheid optrekken.

De Nederlandse Cybersecuritystrategie, de nieuwe Cyberbeveiligingswet, de ondersteuning van gemeenten door de Informatiebeveiligingsdienst (IBD): we werken in Nederland aan het vergroten van onze digitale weerbaarheid. Maar is het genoeg? Nee, er moet een tandje bij. Het bezoek aan Zweden was voor mij wat dat betreft een wake-up call. Beleid en uitvoering werken daar nauw samen. Er is goed nagedacht over de randvoorwaarden voor samenwerking en mede daardoor is er een goede wisselwerking tussen beleid en uitvoering. Het laat zien hoe krachtig het is als deze echt samen optrekken. Daar kunnen we in Nederland wat van leren. Laten we ons net zo intensief als de Zweden, voorbereiden op een oorlog. In nauwe samenwerking en als één overheid, vanuit een duidelijke, gezamenlijke strategie.

Nathan Ducastel is directeur VNG Realisatie.