Salaris in Second Life - door David Nieborg en Ewoud de Ruiter

Momenteel wordt er in de media veel aandacht besteed aan de virtuele wereld van Second Life. Terecht, want de virtuele wereld van Second Life is boven alles fascinerend. Nergens ligt de grens tussen de fysieke en virtuele wereld zo dicht bij elkaar. Deze vervagende grens leidt al snel, met name als het gaat om juridisch-economische aangelegenheden, tot een waardevol debat over bestaande wetten en bijbehorende praktische bezwaren. Door de virtuele wereld beter te begrijpen kunnen wij ook de fysieke wereld beter duiden.

In de wereld van Second Life is een heuse arbeidsmarkt ontstaan. Dit is mogelijk omdat virtueel geld omgewisseld kan worden voor euro’s. Arbeidsbureau Randstad opende haar deuren in Second Life en biedt daar vacatures aan. De vraag is of het hier een serieuze arbeidsmarkt betreft of het toch iets meer is voor hobbyisten? Wij zijn van mening dat het laatste het geval is.

Steeds meer Nederlanders ontdekken Second Life als middel van vermaak. Deze ‘bewoners’ gebruiken Second Life als communicatieplatform en als uitlaatklep voor creativiteit. Het uitoefenen van een beroep in Second Life is voor velen aan de ene kant een leuke manier om virtueel geld te verdienen en aan de andere kant een handige manier om nieuwe sociale contacten te leggen. Een volwaardig virtueel burger werkt samen en leeft samen, zo lijkt het.

Naast deze individuele bewoners staan bedrijven uit de fysieke wereld, zoals bijvoorbeeld financiële dienstverleners. Bijzonder aan Second Life is dat in de virtuele wereld, anders dan in de fysieke wereld, het onderscheid tussen producent en consument, tussen bewoner en dienstverlener veel minder duidelijk is. De drempel, in de vorm van kapitaal, om een virtueel bedrijf te beginnen wordt met name begrensd door het creatieve vermogen van een bewoner. Vanuit dit perspectief is het begrijpelijk dat dienstverleners, zoals Randstad Uitzendbureau, inspringen op de groeiende vraag naar en het aanbod van arbeid in de virtuele samenleving.

Randstad vraagt spelers een bank of een uitzendbureau te bemannen of als boer te werken en adverteert daarom met virtuele banen in Second Life. Maar gaat het hier wel om virtuele banen? Er wordt geadverteerd voor banen die in Linden Dollars respectievelijk in euro’s worden betaald. Linden Dollars zijn direct inwisselbaar naar euro’s. Een goed betaalde baan in Linden Dollars wordt beloond tegen omgerekend €1 per uur, op voltijdsbasis dus ongeveer €160 per maand. De banen daarentegen die direct in euro’s worden betaald kennen een veel hogere beloning. De (virtuele) hostess voor ABN Amro gaat minimaal €1.750 per maand verdienen, hetgeen een veelvoud is van de banen die in Linden Dollars worden betaald.

Uit de functie omschrijvingen voor de verschillende banen komt duidelijk naar voren dat voor de ‘euro-banen’ meer eisen worden gesteld dan voor de banen die in Linden Dollars worden betaald. Dat is natuurlijk geoorloofd gezien het hiervoor reeds gesignaleerde verschil in beloning. Voor beide banen geldt dat men geacht wordt een x aantal uren per week aanwezig te zijn in Second Life en dat de sollicitant beschikt over een goede taalbeheersing. Voor de banen betaald in euro’s moet de sollicitant naast de taken in de virtuele wereld op rustige momenten ook taken in de fysieke wereld uitvoeren.

Het aantal vacatures in Second Life is nog erg klein. De ‘euro-banen’ vormen daarvan een klein aandeel. Kan er gezegd worden dat de baan van barkeeper waarmee men omgerekend € 1 per uur verdient een echte baan is? Om sprake te kunnen zijn van een baan zal naar onze mening in ieder geval een arbeidsovereenkomst gesloten moeten zijn tussen de sollicitant en de werkgever in Second Life. Het Burgerlijk Wetboek definieert een arbeidsovereenkomst (dienstbetrekking) als volgt: ‘De arbeidsovereenkomst is de overeenkomst, waarbij de ene partij, de werknemer, zich verbindt in dienst van de andere partij, de werkgever, tegen loon gedurende zekere tijd arbeid te verrichten.’

Voor alle banen in Second Life geldt dat de werknemer afspreekt met de werkgever, gedurende een bepaalde tijd, werk voor hem te verrichten. Echter, de banen betaald in Linden Dollars kennen een zodanig lage vergoeding dat hier niet gesproken kan worden van een naar de maatstaven in het maatschappelijke verkeer reële beloning voor de geleverde arbeidsprestatie. Hier ziet men dus een belangrijk verschil met de banen die in euro’s worden betaald. Daar vormt de arbeidsbeloning namelijk wel een reële beloning voor de geleverde arbeidsprestatie.

Wij komen dan ook tot de conclusie dat vooralsnog de arbeidsmarkt in Second Life met name een arbeidsmarkt is voor hobbyisten. De advertentie voor ‘boer gezocht in Second Life’ zou dan ook beter veranderd kunnen worden in ‘hobbyboer gezocht’. De virtuele samenleving zal ongetwijfeld groeien en met haar de professionalisering van de virtuele arbeidsmarkt. Het is dan ook de vraag of onze hobbyboer een lang virtueel leven beschoren is.

drs. D.B. Nieborg is docent/onderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam en mr. E. de Ruiter is als belastingadviseur werkzaam bij 3RRR Belastingadviseurs BV