Ethiek en data speerpunt voor provincies

Provincies krijgen de komende vier jaar nadrukkelijk te maken met verplichtingen naleven op gebied van algoritmes en data-analyse. In 30 van 144 partijprogramma’s (21 procent) beschrijven partijen hoe zij hier tegenaan kijken, werd onlangs duidelijk uit onderzoek van AG Connect, Binnenlands Bestuur en iBestuur.

Slimme algoritmes

Provincies werken gezamenlijk aan een fieldlabs waaronder voor stikstof, de energietransitie en Wonen. In deze labs proberen provincies gezamenlijk tot innovatieve oplossingen te komen die kunnen bijdragen in de aanpak van de stikstofproblematiek, het tekort aan woningen en de energietransitie.

Ook moeten provincies in de komende jaren aansluiten op het nationale algoritmeregister, waarmee sommige provincies al deels zijn begonnen. De provincie Zuid-Holland gebruikt slimme algoritmes om veranderingen in een natuurgebied in kaart te brengen en analyseren, waardoor het effect op de omgeving kunnen voorspellen. Ook zijn er bijvoorbeeld algoritmes die ervoor zorgen dat bruggen op ‘slimme’ tijdstippen opengaan zodat het verkeer zo min mogelijk wordt opgehouden.

Menselijke maat

In de partijprogramma’s wordt duidelijk dat een deel van de partijen zich verdiept heeft ethiek rondom data-toepassingen. Met name de PvdD (12), GroenLinks (7) en ChristenUnie (6) beschrijven in veel provincies hoe zij aankijken tegen de ethiek rondom data-toepassingen en algoritmes. De ChristenUnie wil bijvoorbeeld in diverse provincies dat ethiek bij het ontwerp van nieuwe toepassingen direct wordt meegenomen. ‘In digitale toepassingen wordt de “menselijke maat” gewaarborgd, met transpiratie en voorkoming van machtsconcentratie bij gebruik van algoritmes en artificial Intelligence.’

De partij vindt onder meer dat de provincie transparant dient te zijn en geeft daarom inzicht in geautomatiseerde processen en gebruik van algoritmes. De provincie houdt van al haar werkzaamheden actief en controleerbaar bij welke algoritmes zij op basis van welke informatie voor welk doel gebruikt. De PvdD beschrijft voor iedere provincie dat er geen gebruik wordt gemaakt van algoritmes waarbij computers besluiten nemen over mensen zonder menselijke inmenging. 

Gezamenlijke agenda

IPO, de koepelorganisatie van de provincies, heeft los van de politieke verschuivingen een digitale agenda voor de komende jaren vastgesteld. Op de website benoemt de organisatie dat data gedreven werken steeds belangrijker in de beleidscyclus voor de maatschappelijke opgaven van provincies. ‘Zowel bij de ontwikkeling van beleid als bij de monitoring van de output van beleid.’ IPO wil dat data gedreven werken blijvend verankerd wordt in de maatschappelijke opgaven van provincies. Daarnaast is samenwerking op het gebied van datavraagstukken professionaliseren belangrijk. Het koepelorgaan wil daarnaast de komende jaren belemmeringen voor samenwerking aan datavraagstukken wegnemen.