OpenSpending.nl ontsluit huishoudboekjes overheden

Het Amsterdamse stadsdeel Centrum maakt zaterdag als eerste overheidsorganisatie zijn financiële gegevens openbaar via OpenSpending.nl. Zo gauw andere (deel)gemeenten dat ook doen maakt dat leerzame vergelijkingen mogelijk.

Transparantie nodig
De behoefte aan financiële transparantie is groot en neemt alleen maar toe door de financiële krapte waarmee overheden te maken krijgen, menen de initiatiefnemers van Open State Foundation / Hack de Overheid. Dat stadsdeel Amsterdam Centrum als eerste zijn nek uitsteekt is mooi, maar "het wordt pas echt interessant als je steden met elkaar kunt vergelijken", zegt Arjan el Fassed, directeur van Open State Foundation. De andere Amsterdamse deelgemeenten volgen in augustus. "En ik ben nu in gesprek met Utrecht. Het balletje gaat rollen als je dingen kunt vergelijken, tussen gemeenten met een vergelijkbare grootte en bijvoorbeeld kunt zien of het ophalen van huisvuil in de ene gemeente veel duurder is dan in de andere."

Makkelijk aan te leveren
Wethouder Roeland Rengelink van stadsdeel Centrum zegt te geloven in het nut van open data, ook als het om financiële gegevens gaat. Het hoeft ook geen grote moeite te zijn de gegevens aan te leveren. "Helemaal niet. Het zijn gewoon de CBS-gegevens die je toch al op moet sturen." Dat zijn stadsdeel tot dusver de enige is die meedoet, kan liggen aan "onbekendheid en huiver. Open data is de ene kant van het verhaal. Iets doen met de reacties daarop is de andere kant. Ik denk dat men dat moeilijk te overzien vindt. Mijn reactie is juist het tegenovergestelde: als het enige spanning oplevert, heb je kennelijk nieuwe mogelijkheden te pakken." Hij zegt wel af te wachten welke reacties er volgen en vooralsnog geen maatregelen te hebben getroffen.

Openbare informatie
In principe gaat het niet om nieuwe informatie die naar buiten komt, stelt Rengelink. "Stukken zoals jaarrekeningen zijn al openbaar, maar vaak in andere formats. Je kunt de informatie wel toeganlijker en beter vergelijkbaar maken, bijvoorbeeld door te normaliseren per inwoner of per hectare." In het geval van het stadsdeel Centrum gaat het vooralsnog om informatie op geaggregeerd niveau, terwijl OpenSpending.nl ook voor informatie op kostenplaats- en facturenniveau is opgezet. "Dat zou hogere eisen stellen aan de infrastructuur", zegt hij. "Ik ben daar wel lin geïnteresseerd, maar die discussie kan ik niet zelf voeren." Met de informatie die nu beschikbaar komt zijn volgens hem wel beleidsmatige vergelijkingen van begrotingen mogelijk. 

Meekijken helpt
Er zijn gemeenten die zelf ook de waarde van financiële transparantie inzien, stelt El Fassed. "Ze hebben er baat bij als er meer mensen meekijken. Ze zijn nu vaak gefocust op de in- en uitgaven." Alle bestuurslagen kunnen meedoen aan OpenSpending.nl. Dat kan variëren van het leveren van de begroting tot een integrale ontsluiting van alle financiële gegevens die onder de Wet Openbaar Bestuur mogen worden vrijgegeven.

Open database
Op OpenSpending.nl zullen vanaf zaterdag de aangeleverde gegevens in een open database worden neergezet. Als bestandsformaat is gekozen voor de CBS IV3-standaard; het betreft immers veelal gegevens die gemeenten toch al aan het CBS verstrekken. Vervolgens kunnen anderen snel met die gegevens aan de slag om bijvoorbeeld vergelijkingen, visualisaties en andere bewerkingen te maken. "Juist door de gegevens met andere data te combineren kun je een mooi verhaal krijgen, bijvoorbeeld over de gevolgen van de vergrijzing", aldus El Fassed. OpenSpending.nl krijgt over enige tijd ook een koppelvlak (API) waarop applicaties rechtstreeks kunnen aansluiten voor het ophalen van de verzamelde gegevens.

Actieplan

OpenSpending.nl is ook onderdeel van het Actieplan Open Overheid van het ministerie van BZK, dat nog voor het zomerreces naar de Tweede Kamer gaat.