‘Laan van de leefomgeving als een soort Sim City’

De ontwikkeling van het ICT-stelsel van de Omgevingswet is een enorm project met vele kritisch meekijkende ogen. Uiteindelijk moet er uit het project een realtime 3D-omgeving ontstaan, zo vertelt Marjan Bevelander over uitdagingen en knelpunten van de wet aan Binnenlands Bestuur.

Complexe opgave
Het ontwikkelen van het stelsel gebeurt in fasen. In 2018, op de ingangsdatum van de Omgevingswet, moet het digitale stelsel functioneel zijn. Bevelander: ‘In de tweede fase, tot 2024 willen we de mogelijkheden verder hebben uitgebreid. We kunnen niet alles in één keer ontwikkelen omdat de opgave te complex is.’ Eind 2018 moet het voor overheden in ieder geval mogelijk zijn om informatie over vergunningen met elkaar uit te wisselen. Aanvragers van vergunningen kunnen alle benodigde informatie krijgen, waardoor de lasten verminderd worden en dubbel werk verdwijnt.

Gebruikersperspectief
Een belangrijk doel van het digitale stelsel is een goed gebruikersperspectief. Voor iedere aanvrager van een vergunning moet de informatie doelgericht en duidelijk zijn. ‘Neem bijvoorbeeld de website ruimtelijkeplannen.nl, een erg bruikbare en waardevolle website, maar de benadering is nog steeds erg technisch’, aldus Bevelander. ‘Ik ben van mening dat informatie niet meer vragen moet oproepen dan er antwoorden worden gegeven.’ Om die reden zijn er experts ingehuurd die meedenken over gebruikersgemak. ‘We beschouwen de aanpak van De Belastingdienst als voorbeeld. De manier waarop zij gebruikers door het vragenformulier leiden, is handig. Om het perspectief van de gebruiker te toetsen, maken we gebruik van panels met bijvoorbeeld jonge ondernemende mensen, die mogelijk met vergunningaanvragen te maken krijgen.’

Kritische geluiden
Vanuit de Tweede Kamer zijn er veel vragen over de kosten die het Omgevingswet-project met zich meebrengt. De klachten en de zorgen zijn niet gering, weet ook Bevelander. ‘Op dit moment klinken er kritische geluiden, die zijn mede ontstaan na het Rapport Elias. De extra aandacht die we nu als één van de eerste grote projecten na het rapport krijgen, houdt ons extra scherp en zal eraan bijdragen het stelsel tot een succes te maken.’

Privacy 

Een 'knelpunt' is de discussie over privacy die ontstaat door de plannen met de Omgevingswet. In principe moeten alle data in het digitaal stelsel open zijn, maar dan dreigen onwenselijke situaties. Neem een organisatie zoals Kadaster. Hun gegevens zijn onderdeel van het financieringsmodel en zij kunnen die dus niet voor iedereen gratis toegankelijk maken. Daarnaast bevatten data soms privacygevoelige informatie.

Terminologie
Vooral het combineren van data op één locatie kan zeer gevoelige informatie opleveren. ‘De bedoeling is natuurlijk om privacyschending te voorkomen. Daar denken we momenteel uitgebreid over na.’ Andere mogelijk probleem is de terminologie van verschillende beleidssectoren. Dat kan ingewikkeld worden bij bijvoorbeeld het aanvragen van een vergunning voor een steiger. Wat een waterschapsambtenaar verstaat onder een steiger is voor een gemeenteambtenaar iets heel anders. ‘Dat kan grote verwarring opleveren. Er worden daarom semantiekstudies gedaan om alle terminologie gelijk te krijgen.’

Realtime 3D-omgeving
Uiteindelijk moet er een realtime 3D-omgeving ontstaan. ‘Denk aan een soort Sim City, een populair computerspel waarbij spelers steden moet bouwen en er zelf doorheen kunnen lopen. Dat zou mooi zijn. De hele wereld van de Laan van de Leefomgeving is nu nog plat, maar we willen uiteindelijk een 3D benadering mogelijk maken.’ Het ministerie gaat samen met het bedrijf Tygron een pilot voor een 3D omgevingsplan ontwikkelen.

De volledige versie van het artikel is te lezen in Binnenlands Bestuur nummer 15. (inlog)