Naar bestuur volgens infrastructurele schaal

Gelukkig had een Secretaris-Generaal van een ander ministerie mij aanbevolen, anders lukt dat nooit. Als bezorgde burger kon ik de directeur-generaal Management Openbare Sector een uurtje bezoeken. Dat was op 10 september. Hij was vers benoemd. Dit jaar? Welnee, in 2003. Is het ècht alweer ruim vier jaar geleden dat ik voor dat gesprek bij het ministerie van Binnenlandse Zaken was?

Enkele maanden eerder had ik een, zeg maar, pamflet geschreven, Diagnose van een spilzieke overheid. Spil slaat op wat een zgn. commissie Snellen in 2001 voor de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (GBA) in petto had: spil voor identiteitsinfrastructuur. Die wezenlijke voorziening dreigde naar mijn opvatting te mislukken. Grondig ziek, dus. Mijn pamflet stelde zakelijk die diagnose.

Aan het gesprek, zo gaat het onvermijdelijk als een DG ontvangt, nam ook de hoogste inhoudelijk beleidsambtenaar in kwestie deel. Enig verband met deskundigheid is tegenwoordig hoogstens omgekeerd. Zijn bijdragen kwamen erop neer dat ik me geen enkele zorgen meer behoefte te maken. Die opwekkende boodschap over, inderdaad, vooral over hemzèlf was vanzelfsprekend niet aan mij gericht, maar aan zijn nieuwe baas. Alles staat strak op de rails, voortgang is geweldig, trouwens jammer dat ik wat minder goed geïnformeerd blijk, zo’n tekst leidt maar tot nodeloze onrust …

Zichtbaar opgelucht wendde de DG zich tot mij met de verzoenende vraag, waarom ik desalniettemin mijn kritiek handhaafde. Het is tegen het ontroerende aan hoe kinderlijk mensen eruit zien dankzij hun volslagen onbegrip. Nou ja, ze moeten evenmin gehinderd zijn door betrokkenheid, maar dat gaat natuurlijk gauw samen. Wat ik antwoordde weet ik ook niet meer precies. De strekking ervan was in elk geval dat dergelijke bezweringen door een beleidsmedewerker mijn vertrouwen in aanpak en afloop bepaald niet versterkten.

Daar kon de DG natuurlijk niets mee in zijn vermeende afhankelijkheid van zijn beleidsmedewerker. En die medewerker hoefde er daardoor niets mee. Diagnose bevestigd, patiënt echter onverminderd in zichzelf gekeerd. Nota bene, op maatschappelijke kosten. Ik dronk mijn kopje thee leeg en verliet met wederzijds oppervlakkige vriendelijkheid zijn werkkamer. Ik was daar ook maar als een individuele burger geweest.

Kansloos of niet, over strekking gesproken is mijn pamflet helaas actueler dan ooit. Zo berichtte Digitaal Bestuur onlangs dat Gemeenten stoppen met Burgerzakensysteem, want “ze hebben er geen fiducie meer in nu de GBA-modernisering kampt met ernstige financiële, plannings- en aansturingsproblemen.” Maar waar komen die problemen vandaan, nog altijd?

De schaal van het bestuur is te krap bemeten, zelfs véél te krap. Want feitelijk mag er een betrekkelijk ondergeschikte instelling over gaan, het Agentschap Basisadministratie Persoonsgegevens en Reisdocumenten (BPR).
Die bestuurlijke opzet is netzo stompzinnig als bijvoorbeeld de Moerdijkbrug overlaten aan beleid, besluitvorming, beheer enzovoort door uitsluitend de gemeente Moerdijk. Sterker nog, aan het Bureau Buitenruimte van de lokale Afdeling Gemeentewerken. Dat gebeurt ook niet! Daarentegen vormt zo’n brug onderdeel van vitale infrastructuur voor mobiliteit. Als zodanig, nota bene infrastructuur, vergt zo’n voorziening overkoepelend bestuur op de reële mobiliteitsschaal. Die bestuursschaal is in dat geval nationaal. Prima, die ene gemeente is daarbij uiteraard óók betrokken.

Ik ga hier dat pamflet niet samenvatten. Volgt u aub de opgegeven verwijzing ernaartoe. Wel merk ik op, dat destijds mijn kijk op het vermogen tot informatievoorziening door de Belastingdienst nog te rooskleurig was. Maar goed, Snellen lijkt mij een bedachtzaam adviseur en koos daarom de aanduiding infrastructuur opzettelijk voor de positionering van de toekomstige personenadministratie. Infrastructuur?! Dat houdt een agentschapje vervolgens niet droog, al helemaal niet als het op eigen kracht moet. Moet de Moerdijkbrug dan maar dicht, omdat de gemeente Moerdijk onvoldoende financiële middelen heeft voor aanleg, onderhoud, wat ook?

Hoe zo’n gemeente haar best doet, die infrastructurele opgave is simpelweg te zwaar. Daarom moet BPR eindelijk verlost raken van zijn gezag over de GBA. Dat hóórt daar niet, punt. Laat BPR méédoen, heel belangrijk, maar niet uniek aan- en besturen. De modernisering van de GBA dient het algeméén belang en verdient navenant bestuur.

Waar bestuur van infrastructuur, nadrukkelijk inclusief een moderne GBA, voor maatschappelijk informatieverkeer volgens mij wèl hoort? DG, wat vindt u daar zèlf nu eigenlijk eens van? Daar hoort het inderdaad evenmin. Wordt vervolgd.