'Kwantum kan de overheid fundamenteel veranderen'

Kwantumtechnologie heeft de potentie om de overheid fundamenteel te veranderen. Deze technologie biedt op termijn kansen om de digitale dienstverlening veiliger, efficiënter en effectiever te maken.

‘Denk hierbij aan de kortere doorlooptijden, betere beveiliging van gegevens, complexe berekeningen en nauwkeurige voorspellingen,’ zei staatssecretaris voor Digitalisering Zsolt Szabó (PVV) donderdag in een debat met de vaste Kamercommissie Digitale Zaken. Maar er zijn op dit moment nog wel veel stappen te zetten, aldus de bewindsman. ‘En daar neem ik graag de regie in.’ Hij hoopt verder dat de positie van de ambtenaar door kwantumtechnologie wordt versterkt.

Extreem snelle berekeningen

Kwantumcomputers kunnen complexe en extreem snelle berekeningen maken, waardoor hun impact ook een stuk ingrijpender is dan de ‘doorsnee’ computer. Maar kwantumcomputers vormen ook een bedreiging voor de overheid. Vanwege hun enorme denkkracht zijn ze in staat om in de toekomst huidige encryptietechnieken te kraken. Het maakt het voor statelijke actoren en hackers mogelijk om binnen te komen in gangbare beveiligingssystemen. Kwantumcomputers gaan gehakt maken van de encryptiemethoden die voor dataverkeer en digitale handtekeningen worden gebruikt, schreef Binnenlands Bestuur eerder.

De Europese Commissie moedigt lidstaten daarom aan in te zetten op post-kwantum cryptografie, algoritmes en standaarden, zodat je je beter tegen kwantumcomputers kunt beschermen. Ook de voorganger van Szabó waarschuwde voor de dreiging van kwantum. Overheidsorganisaties kunnen niet op hun handen blijven zitten totdat de dreiging van aanvallen met een kwantumcomputer concreet worden, liet Van Huffelen in maart vorig jaar weten: ’We hebben voorbereidende acties nodig.’ In het debat dinsdag werden er veel vragen gesteld over kwantum, dus deze boodschap lijkt wel degelijk aan te zijn gekomen.

PQC-migratiehandboek

Szabó zegt, naar aanleiding van een vraag van VVD-Kamerlid Bruijsse, de risico’s te onderkennen. De vitale infrastructuur in Nederland zou namelijk het doelwit kunnen worden van statelijke actoren die inzetten op kwantumtechnologie. ‘De vitale sector moet risicogebaseerde afwegingen maken als het gaat om het beschermen van informatie',  aldus de staatssecretaris.

Hij noemt hierbij specifiek het PQC-migratiehandboek. Dit handboek ondersteunt organisaties met concrete stappen en advies om de dreiging van kwantumcomputers voor de bestaande cryptografie – versleutelde informatiebeveiliging - in te perken. ‘Dat handboek biedt stapsgewijze handelingsperspectieven en is, naast de overheid, ook geschikt voor vitale sectoren',  aldus Szabó. De precieze impact van kwantumtechnologie op de samenleving moeten we volgens hem nog verder in beeld brengen.

Cryptografiebeleid

Valize (PVV) wilde van de staatssecretaris weten of alle overheidsorganisaties al begonnen zijn met de voorbereiding op deze migratie. ‘Kunt u ons op dit punt geruststellen dat organisaties weten welke encryptie zij gebruiken?’  Szabó verwees hier opnieuw naar het PQC-migratiehandboek waarmee overheidsorganisaties aan de slag kunnen.

Plus, zo zei hij, december vorig jaar keurde het CIO-beraad - dat de informatievoorziening en het ICT-beleid van de rijksdienst coördineert - het rijksbrede cryptografiebeleid goed. ‘Dat verplicht departementen om een zorgvuldig en gedegen cryptografiebeleid te schrijven. Dit zorgt voor meer grip op cryptografie binnen de rijksoverheid. Bovendien moeten overheidsorganisaties op dit gebied meer met elkaar samenwerken en kennis delen.’

Nederland als kwantumhub

De ambitie is om van Nederland een Europees kwantumhub te maken, vertelde de staatssecretaris. ‘Er worden stappen gezet om Nederland internationaal op de kaart te zetten. Quantum Delta NL, gefinancierd uit het Nationale Groeifonds, neemt hierin een voortrekkersrol, om zodoende ons kwantum-ecosysteem te versterken en de internationale samenwerking te verstevigen.’

Koekkoek (Volt) – die de discussie over Nederland als kwantumhub aanzwengelde in het debat - wilde daarop van Szabó weten welke stappen er al zijn gezet. ‘Zijn we bezig met de infrastructuur, zijn er investeringen op poten gezet. Kortom: waar zitten we in het proces?’ De staatssecretaris: ‘Deze vraag ligt bij het ministerie van Economische Zaken. Ik kom er binnenkort graag bij u op terug om deze verdieping te melden.’