Standaarden: in slakkentempo de goede kant op

Heel langzaam gaat het de goede kant op met het uitvragen van open standaarden. Dat concludeert Forum Standaardisatie na het onderzoeken van 69 ict-aanbestedingen van de overheid uit 2022. In de helft van de gevallen werd om de relevante open standaarden gevraagd. Ter vergelijking: in 2011 was dat nog 22 procent.

Slakkentempo

In dit tempo zitten we pas in 2046 op 100 procent, berekent Forum Standaardisatie in de Monitor Open Standaarden 2023, het jaarlijkse onderzoek naar het gebruik van de standaarden van de ‘Pas toe of leg uit’-lijst. Ze zien bovendien enkele zorgelijke tendensen: zo wordt van de veiligheidsstandaarden slechts de helft uitgevraagd en komen de standaarden voor wettelijk verplichte digitoegankelijkheid slechts in een derde van de aanbestedingen terug.

'De helft is onvoldoende'

In de 69 aanbestedingen had om 813 open standaarden moeten worden gevraagd, maar ze bleven steken op 408 vragen om open standaarden. Demissionair staatssecretaris Alexandra van Huffelen is kritisch op de overheidsorganisaties. ‘50 procent is onvoldoende, het is van belang dat alle relevante open standaarden worden uitgevraagd en dat daarmee de maatschappelijke meerwaarde aanzienlijk wordt verhoogd,’ schrijft ze in een verzamelbrief.

Kwart doet het (bijna) perfect 

Toch ziet Forum Standaardisatie ook mooie ontwikkelingen. Een kwart van de organisaties doet het perfect of is op weg naar perfect. ‘Organisaties die in het algemeen hun informatievoorziening en ict-huishouding in orde hebben, lijken ook goed te scoren op de toepassing van open standaarden,’ concluderen ze. Landelijke voorzieningen zoals DigiD, MijnOverheid en de Basis registratie Personen voldoen grotendeels aan de eisen, of anders liggen er concrete plannen om eraan te voldoen.

Cloud

Ruim de helft van de onderzochte aanbestedingen uit 2022 betreft cloudtoepassingen. Hoewel de voordelen duidelijk zijn, zoals lagere kosten, minder onderhoud en groter gebruikersgemak, waarschuwt Forum Standaardisatie in de Monitor voor de risico’s: derde partijen hebben toegang tot de applicaties en data en de marktmacht van cloudleveranciers wordt alleen maar groter. Daardoor blijft er steeds minder ruimte over om eisen te stellen, bijvoorbeeld over het gebruik van standaarden.