Falend regeringsbeleid afgewenteld op de softwarebranche

“Problemen met automatisering bij Belastingdienst/UWV”
Deze titel is de afgelopen periode in meerdere dagbladen, vakbladen en andere uitgaven verschenen. En dat er problemen zijn met de automatisering dat is zelfs in het kabinet ter sprake geweest.

Maar wat is er nu precies aan de hand?
Enkele jaren geleden is het project WALVIS van start gegaan. WALVIS staat in dit verband voor de vereenvoudig van loon- en premieheffing. Sinds 1 januari 2006 worden alle loon- en salarismutaties per periode (lees: per maand/ 4 weken) op elektronische wijze gemeld aan de Belastingdienst. Het voordeel van deze wijziging is dat ondernemers geen jaaropgaven aan belastingdienst en UWV meer hoeven te doen en geen aparte afrekening van het UWV ontvangen en dat sprake is van een “gemeenschappelijke polisadministratie” waar diverse overheidsdiensten (zoals Belastingdienst, UWV en CBS) gebruik van kunnen maken. Ook pensioenfondsen kunnen aansluiting zoeken bij deze polisadministratie om te beschikken over loon- en salarisgegevens van werkgevers en werknemers.

Afgesproken is dat alle loon- en salarismutaties op elektronische wijze worden gemeld aan de Belastingdienst en dat die op haar beurt de gegevens voor de gemeenschappelijke polisadministratie doorgeeft aan het UWV. Deze laatste organisatie voert het beheer over deze gemeenschappelijke polisadministratie en verstrekt op haar beurt weer gegevens aan de Belastingdienst en andere genoemde instanties. U leest het goed: “we leveren gegevens elektronisch aan de Belastingdienst die, een deel van, deze gegevens doorgeeft aan het UWV, waarna het UWV, alweer een deel van, deze gegevens doorgeeft aan de Belastingdienst”. Deze werkwijze hebben hele knappe jongens vast lang over nagedacht.

Duidelijk zal zijn dat leveranciers van salarissoftware de nodige aanpassingen, uitbreidingen en implementatie werkzaamheden hebben moeten verrichten om alle gewenste informatie per 1-1-2006 op een juiste wijze aan te leveren. En, op mogelijk wat kleine incidenten na, hebben deze leveranciers een knap staaltje werk geleverd waardoor de elektronische loonaangifte op tijd een feit kon zijn. Ook leek het erop dat de overheid haar huiswerk goed had verricht.

In 2006 werd de vuile was nog binnenshuis gehouden bij de overheid (lees: Belastingdienst, UWV en de verantwoordelijke ministers). Problemen naar buiten brengen kwam wat slecht uit gezien de recente verkiezingen. Maar door onder meer het niet tijdig kunnen betalen van toeslagen kon het kabinet niets anders doen dan de problemen naar buiten brengen. De uitwisseling van gegevens tussen Belastingdienst en UWV bleek niet goed te werken.

De oplossing leek redelijk eenvoudig. De door de ondernemers (in de meeste gevallen via een accountants- administratiekantoor of salaris service bureau) elektronische aangeleverde brongegevens worden opnieuw uitgewisseld tussen Belastingdienst en UWV. Maar toen bleek pas echt wat voor puinhoop er was ontstaan. Niet alle aangeleverde gegevens blijken meer beschikbaar in originele vorm. Bij het UWV blijken gegevens overschreven en door elkaar gehaald. En bij de belastingdienst zijn de loonaangiften niet bewaard.

Bij een commerciële organisatie zou dit onherroepelijk tot ontslagen en misschien wel een faillissement hebben geleid. Maar onze verantwoordelijke bewindslieden voelen er niet voor om op te stappen.

Verzwaring administratieve lasten

Uiteindelijk is als oplossing bedacht om ondernemers (lees weer: accountants- en administratiekantoren) gegevens opnieuw te laten aanleveren en dan niet in de vorm waarin de gegevens al aangeleverd waren, maar zelfs in aangepaste vorm. Aanleveren in dezelfde vorm als in 2006 zou het meest voor de hand liggen, maar de overheid vertikt het om zelf gegevens bij elkaar op te tellen.

De praktijk is nu dat ruim 30 leveranciers van salarissystemen herstelsoftware moeten schrijven, testen en implementeren om opnieuw de gewenste gegevens aan te kunnen leveren aan de Belastingdienst door ondernemers. Zowel softwareleveranciers als ondernemers worden dus met extra werk opgezadeld. Het is maar de vraag of softwareleveranciers deze kosten redelijkerwijs aan hun klanten kunnen doorbelasten. En de overheid heeft al aangegeven deze rekening niet te gaan betalen. Sterker nog: de overheid boekt doodleuk een vermindering van administratieve lasten voor ondernemers, terwijl sprake is van een stijging.

Belastingdienst weigert gezamenlijk overleg met leveranciers
Om precies te bepalen welke gegevens en in welke vorm opnieuw aangeleverd moeten worden door de softwareleveranciers heeft de Belastingdienst contact gezocht en regelmatig overleg gevoerd met een select groepje leveranciers. Leveranciers van salarissoftware die wilden aansluiten bij deze groep werden botweg geweigerd door de Belastingdienst.

En dan gaat in het laatste geval niet alleen over de kleinere spelers, maar over bijvoorbeeld Unit 4 Agresso, goed voor meer dan 1 miljoen loonstroken per maand! En CTB Flex (goed voor 40% van de bijna 1 miljoen verloningen per week in de uitzendbranche) heeft ook haar uiterste best gedaan om aan tafel te komen bij de Belastingdienst, zelf via de overkoepelende organisatie ABU.

De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de vaste commissie voor Financiën (bestaande uit vertegenwoordigers van politieke partijen) hebben op 3 juli j.l. antwoord gekregen (via een verslag van de Tweede kamer vergaderjaar 2006-2007, 31 066 26 448, nr. 8) op vragen van fracties over de ontstane problemen bij Belastingdenst/UWV door het mislukken van WALVIS.

In dit verslag lezen we onder meer “De Belastingdienst is thans doende om de extra gegevensuitvraag in overleg met de markt nader uit te werken” en “Waar nodig en mogelijk zal dan ook ondersteuning aan de partijen worden geboden”. Onder “de markt” verstaat de Belastingdienst dus niet alle betrokken softwareleveranciers, maar slechts enkelen van hen.

Uiteindelijk is op initiatief van AFAS ERP Software, in samenwerking met het onafhankelijke onderzoeksbureau GBNED, een bijeenkomst op 18 juli 2007 belegd voor leveranciers van salarissoftware om de ontstane problemen en de gevolgen daarvan gezamenlijk te bespreken en een standpunt in te nemen. Dertien leveranciers waren direct bereid deel te nemen aan de bijeenkomst en vier leveranciers lieten weten zeker achter de bijeenkomst te staan maar, mede door de vakantieperiode, te zijn verhinderd.

De Belastingdienst weigerde (tot 3 maal toe) aanwezig te zijn bij de bijeenkomst om openheid van zaken te geven. In een reactie door een medewerker, van de betrokken afdeling OSWO van de Belastingdienst, werd aangegeven dat het verzoek en vragen zijn doorgezonden naar de afdeling persvoorlichting binnen de Belastingdienst. Deze laatste afdeling heeft echter nooit gereageerd. Een handelswijze waar we niet echt meer van opkijken.

De vervuiler betaalt NIET

Tijdens het overleg met betrokken softwareleveranciers (AFAS ERP Software, CTB, DBS Business Solution, Easylon Loon & Salaris, Eikelboom & De Bondt, IBS, Infor, Kraan Bouwcomputing, Logihuis, NOCORE, Salar Nederland, SDB Groep en Unit 4 Agresso) is feitelijk duidelijk geworden dat leveranciers van salarissoftware en ondernemers door de overheid met hun rug tegen de muur worden gezet. Ook een oproep van MKB Nederland tot schadevergoeding voor ondernemers lijkt het niet te halen.

Er zal voor softwareleveranciers niets anders opzitten dan aan de eisen van de overheid te voldoen. Dat betekent in de tweede helft van 2007 dus extra werk voor softwareleveranciers, ondernemers en fiscaal intermediairs. De bedoeling is zelfs dat de gegevens vóór 1 oktober a.s. worden aangeleverd bij de Belastingdienst. Deze, eenzijdig door de Belastingdienst opgestelde, planning betekent dat softwareleveranciers ook nog eens te maken krijgen met een enorme tijdsdruk wat betreft ontwikkelen, testen, uitleveren en ondersteuning.

En de rekening van al deze ellende kan nergens ingediend worden.

En dan hebben we het nog niet eens over bijzondere situaties, zoals: bedrijven die per 1-1-2007 zijn overgestapt op een nieuw salarispakket, bedrijven die zijn overgegaan naar een ander accountants- of administratiekantoor, salarissoftware waarvan inmiddels een nieuwe versie/update/release is verschenen en geïmplementeerd.

En ook is het nog maar de vraag of de ellende dan voorbij is? Het antwoord daarop is “nee”. Met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid zal in 2008 ook een herstelactie moeten plaatsen over 2007. En het zal ons niet verbazen als zelfs in 2009 nog een herstelactie gaat plaatsvinden. De administratieve lasten zullen komend jaar dus alleen maar toenemen.

Heeft de overheid nu geleerd van deze problemen? Het antwoord op deze vraag luidt ook volmondig “nee”.
In plaats van eerst orde op zaken te stellen en nieuwe, niet direct noodzakelijke, ontwikkelingen uit te stellen lezen we in een verslag van de Belastingdienst van 28 juni (over loon- en salarissoftware) een toelichting van de heer Wijntjes van het Ministerie van Financiën die betrokken is bij het project implementatie XBRL. In het verslag staat: “Het gebruik van XBRL leidt tot lastenverlichting door o.a. de uitwisselbaarheid met externe partijen en de controle van de aangeleverde gegevens wordt eenvoudiger”.

XBRL debacle

XBRL zou in 2007 leiden tot een lastenverlichting van 350 miljoen euro. Daarvan is nog geen dubbeltje gerealiseerd en is het maar de vraag of dit ook werkelijk het geval gaat worden. Hoe kan het dat de elektronische aangifte Loonheffing op 1 januari 2006 wordt ingevoerd en dat al per 2008 overgegaan wordt op een nieuw aanleverformaat (XBRL)? Dat is natuurlijk opnieuw vragen om problemen.

Ook lezen we: “Op 1 januari 2008 mogen aan de Belastingdienst XBRL berichten ter verwerking worden aangeboden”.

Als de Belasting en UWV niet eens één berichtenstroom kunnen verwerken, hoe gaat het straks dan als een deel van de berichten in het huidige formaat aangeleverd wordt en een deel in XBRL?

Tot slot staat in het verslag de volgende uitspraak van de heer Wijntjes: “De deelnemers vinden introductie van XBRL te snel maar zijn bereid aan de pilot voor XBRL LH (lees: loonheffing) deel te nemen.” Juist deze laatste zin duidt erop dat de overheid haar eigen weg in is geslagen zonder het advies (uitstel van XBRL voor onbepaalde tijd) van de marktpartijen op te volgen.

En als straks de rekening van nog meer ellende wordt gepresenteerd? Dan wordt deze rekening vast weer betaald door softwareleveranciers en ondernemers!

Conclusies: Zowel het vorige als dit kabinet hebben gefaald (met WALVIS en XBRL) in het terugdringen van administratieve lasten.

De rekening wordt gepresenteerd aan softwareleveranciers en ondernemers.

Ministers en verantwoordelijke staatssecretarissen nemen hun verantwoordelijkheid niet.

Problemen zijn verzwegen.

Belastingdienst weigert met alle betrokken softwareleveranciers gezamenlijk om de tafel te gaan zitten.

Adviezen door de markt worden door betrokken ministeries naast zich neergelegd.

Aanleveren LH gegevens in dezelfde vorm als in 2006 zou het meest voor de hand liggen, maar de overheid vertikt het om zelf gegevens bij elkaar op te tellen.

De deelnemers vinden introductie van XBRL te snel.

Softwareleveranciers blijken keer op keer in staat ingewikkelde problemen op te lossen. Dat laatste heeft als keerzijde dat de overheid niet zelf van haar fouten leert.

Gerard Bottemanne, Onderzoeksbureau GBNED