Elke provincie een gedeputeerde digitalisering

Eind deze maand gaan naar verwachting de eerste nieuwe provinciale coalities van start. De inhoudelijke doelen zijn gesteld en nu is het tijd om te kijken naar hoe je die doelen gaat bereiken: de mensen, het geld én de instrumenten. Een relatief nieuw maar tegelijkertijd belangrijk instrument is digitalisering. Ambtelijk is het misschien niet zo nieuw meer, maar op de bestuurlijke tafel nog wel. En dat moet anders.

Stikstof, droogte, klimaat wonen. Provincies moeten samen met partners aan de slag met een enorm complexe puzzel van maatschappelijke opgaven in onze gebieden. Informatie is daarbij van groot belang, want elk gebied heeft een eigen dynamiek. Om goede keuzes te maken, moeten we die baseren op goede informatie. We gaan daar de komende jaren dan ook fors inzetten. Maar daaraan zitten ook tal van dilemma’s. Hoe veilig moet al die data zijn en wat mag dat kosten? En hoe zorgen we voor een gelijkwaardige informatiepositie bij alle partners? Deze vragen horen thuis op de tafel van een betrokken bestuurder. Als we van digitalisering een volwaardig instrument willen maken is nu bestuurlijke aandacht en commitment nodig.

Toen ik 12 jaar geleden begon als provinciebestuurder was IT ‘iets met computers en informatie’. Een technisch onderwerp waar ik als portefeuillehouder Algemeen Bestuur officieel verantwoordelijk voor was, maar wat zelden of nooit bij mij op tafel kwam. De afgelopen jaren was dit bijna wekelijks het geval. Cyber security, de WOO, digitale toegankelijkheid en onlangs uiteraard Tiktok. Digitalisering is tegenwoordig van groot belang om de kansen die het biedt, maar ook om de grote de risico’s.

In 2021 werden al onze personeelsdossiers gehackt. Dat leverde heel veel onzekerheid op bij medewerkers. Sindsdien besef ik hoe essentieel het is dat inwoners, organisaties, bedrijven én medewerkers erop kunnen vertrouwen dat we veilig omgaan met hun informatie. Ik was dan ook blij toen ik namens provincie Gelderland de belangrijkste internationale standaard voor informatiebeveiliging, het ISO 27001 certificaat in ontvangst mocht nemen. Dit is een kwaliteitszegel dat intern en extern vertrouwen geeft dat we op een goede manier met informatie omgaan. Het verbaast me daarom wel dat het aantal overheidsorganisaties met zo’n certificaat op één hand te tellen is. Niet in de laatste plaats omdat overheden in Nederland dit certificaat wel allemaal van hun leveranciers verlangen. Het zou goed zijn als overheden dit kwaliteitszegel zelf ook hebben. Ook daar is commitment van een betrokken bestuurder voor nodig. Voor mij was de hack van de personeelsdossiers een wake up call, maar ik raad iedereen aan om daar niet op te wachten.

Wachten is sowieso niet goed. De ontwikkelingen in digitalisering gaan de laatste tijd in een duizelingwekkend tempo en dat brengt grote ethische vragen met zich mee. Wat doen we bijvoorbeeld met Chatgpt? Het kan ons als organisatie efficiënter maken, maar er kleven ook grote risico’s aan. Mij bekruipt soms het gevoel dat als provincies nu niet vol inzetten op digitalisering, we te ver achterop raken. Dan zijn we eerst jarenlang bezig met een inhaalrace voor we het instrument kunnen gebruiken waar we het zo hard voor nodig hebben: goede oplossingen creëren voor de knelpunten van onze samenleving. Het zou daarom goed zijn als in alle 12 nieuw aan te treden colleges een portefeuillehouder digitalisering zit die een stevige provinciale agenda digitalisering opstelt.

Een inclusieve, veilige samenleving voor inwoners kunnen alleen samen bouwen. Samen in Nederland en samen in Europa. Digitaal sterke gemeenten en provincies zijn daarbij essentieel. Voor provincies kunnen we hier met de wisseling van de wacht een belangrijke stap in zetten. Laat dat momentum alsjeblieft niet voorbij gaan.

Jan Markink, Gedeputeerde provincie Gelderland