Wat Nederland bijdraagt aan Gaia-X

Het Europese data-infrastructuurproject Gaia-X telt twee jaar na de start vijftien nationale hubs, van waaruit gewerkt wordt aan use cases op basis van Gaia-X. Ook Nederland kent zo’n hub, die op basis van zeer specifieke kennis ook een bijdrage kan bieden aan het Europese project, vertelt Peter Verkoulen, die de Nederlandse hub namens TNO managet, aan AG Connect.

Controle over data
Gaia-X heeft als doel om te zorgen dat individuen, organisaties en gemeenschappen de volledige controle behouden over hoe en waar hun data opgeslagen en verwerkt worden. Daarnaast moet het mogelijk worden om data veilig en onder eigen voorwaarden te delen, zodat innovatie mogelijk wordt gemaakt. Om dat allemaal mogelijk te maken, wordt gewerkt aan een set standaarden, technische specificaties en opensourcesoftwarecomponenten, waarmee een ecosysteem van gefedereerde, interoperabele clouddiensten mogelijk gemaakt wordt. Daar bovenop komen zogeheten data spaces, waarbinnen data gedeeld kunnen worden.

Expertise inbrengen
Het project startte in 2019 en begint nu steeds dichter bij de praktijk te komen, zo bleek in november tijdens de Gaia-X Summit 2021. Ook vanuit Nederland wordt er flink wat input geleverd, via een zogeheten hub. Vanuit deze hub kunnen organisaties op een laagdrempelige manier meedoen aan Gaia-X-activiteiten, zoals het ontwikkelen en uitbouwen van use cases en het inbrengen van expertise.

Dingen doen
'We willen echt met onze voeten in de klei staan en werken aan concrete resultaten. We zijn er niet om te praten, te coördineren of te overleggen, maar echt om dingen te doen', vertelt Verkoulen. 'Daarom wordt er onder meer naar TNO gekeken, daar zit inhoudelijke expertise. Zij zijn gevraagd om met steun van ECP de Nederlandse hub vorm te geven.'

Accreditatie en wetenschap
De hubs kunnen onder meer voor specifieke kennis zorgen die bij kan dragen aan Gaia-X op internationaal niveau. Vanuit Nederland gaat het dan vooral om kennis op het gebied van accreditatie en wetenschap, vertelt Verkoulen.

Naar Europa brengen
'We zijn in Nederland heel sterk in ict auditing. Van oudsher zijn we stevig georganiseerd en hebben we zowel grote bedrijven en instellingen met eigen auditdiensten als kleine en grote adviesbedrijven.' Die expertise kan ook nuttig zijn voor Gaia-X. 'We willen dat naar Europa brengen, met twee doelen: we kunnen zo werken aan wat Gaia-X is, maar het levert ook zakelijke kansen voor bedrijven in Nederland. Als wij ons kunnen profileren als land dat daar verstand van heeft en wij het mede-ontwikkeld hebben, levert dat bedrijven ook wat op.'

Nederlandse universiteiten
Ook kan Nederland wetenschappelijke expertise bieden. 'Er zijn internationaal gezien weinig wetenschappelijke instellingen aangehaakt. 300 partijen zijn lid van Gaia-X, maar het aantal universiteiten daaronder is op één hand te tellen. Maar in Nederland zie je wel veel tractie op dat vlak. We hebben al intensief contact met de technische universiteiten, de Vrije Universiteit, de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit Utrecht. En zij kijken niet alleen naar de technische kant, maar bijvoorbeeld ook naar de ethische kant. Dus we hebben daar echt wat in te melden. Als er een wetenschappelijk probleem is binnen Gaia-X, dan kunnen wij daarover nadenken, ook als het een internationaal probleem is. Zo probeer je je als land te organiseren in de dingen waar je sterk in bent en het Europese initiatief op gang te brengen.'

Use case
De verschillende hubs werken daarnaast aan het ontwikkelen van use cases, die specifiek in dat land relevant zijn. Later kunnen die use cases internationaal uitgerold worden. Ook in de Nederlandse hub wordt aan dergelijke use cases gewerkt, zoals het Smart Connected Supplier Network (SCSN).

Veilig verwerken
'Dat is een netwerk van 300 maakbedrijven die in de praktijk aan data-uitwisseling doen', vertelt Verkoulen. Datadeling is binnen de maakindustrie erg belangrijk, zeker binnen de leveranciersketen. Niet alleen facturen en orders moeten gedeeld worden, ook logistieke en technische data. Maar het veilig verwerken, verzenden en ontvangen van die data kan erg kostbaar, inefficiënt en foutgevoelig zijn. SCSN moet de infrastructuur en standaard bieden om die datadeling efficiënter te maken.

Netwerk uitbreiden
Helemaal nieuw is het SCSN echter niet: het netwerk wordt al in de praktijk gebruikt. 'We zijn het nu aan het uitbreiden. We zijn begonnen met de data spaces à la Gaia-X, maar we moeten nog werken aan de onderliggende federatieve cloudinfrastructuur. Tevens werken we aan Gaia-X-accreditatie binnen deze use case. En de dingen die wij al geleerd hebben, brengen we graag naar Gaia-X.'

Labels
Door de SCSN case onder de Gaia-X-vlag te brengen, kunnen partijen profiteren van de integrale benadering van het ontsluiten van data op basis van een onderliggende federatieve cloud. Gaia-X-labels kunnen worden gebruikt om aan partijen wereldwijd aan te gegeven dat de onderliggende diensten aan bepaalde standaarden en eisen voldoen, zoals dat data veilig en op voorwaarden van de eigenaar van de gegevens gedeeld worden. 'Je geeft het project op die manier een vliegende start.'

Coalities die de hub ondersteunen
De Nederlandse Gaia-X Hub wordt geleid door TNO en ECP. Maar Nederland kent al tal van coalities die zich bezighouden met digitale en cloudinfrastructuur, het veilig delen van data en andere digitaliseringsonderwerpen. Een aantal van hen ondersteunt de Nederlandse Gaia-X Hub. Het gaat o.a. om de Data Sharing Coalition, de Online Trust Coalitie, Brainport Industries, de Dutch Data Center Association, de Dutch Cloud Community, de Nederlandse AI Coalitie, Digitale Infrastructuur Nederland, de Cloud Infrastructuur Coalitie, de NEN, de Nederlandse IDS hub en de Dutch Blockchain Coalition. Ook wordt er gesproken over samenwerking met regionale initiatieven, bijvoorbeeld met AMdEX (Amsterdam) en JADS (Den Bosch).

Dit bericht komt van AG Connect.