Zorgen om thuiswerken op lange termijn

Blijven thuiswerken na de crisis wordt een hele klus. Ambtenaren zijn er best over te spreken, maar er zijn zorgen – ook bij leidinggevenden – over de effecten op lange termijn, zo leert onderzoek van de Radboud Universiteit en Binnenlands Bestuur.

Hoe houdbaar?

De resultaten laten zien hoe de ervaringen met thuiswerken uit elkaar lopen, vertelt onderzoeker Peter Kruyen, universitair docent bestuurskunde aan de Radboud Universiteit. ‘Sommige werknemers ervaren het positief en sommige ervaren het negatief. Maar als je gaat kijken naar de groep die het wel fijn heeft, dan zie je ook daar signalen waardoor je je afvraagt: hoe houdbaar is het op de lange termijn?’

 

Leidinggevenden

‘Frappant is dat de leidinggevenden zich veel zorgen maken’, merkt Kruyen op. Zeven op de tien leidinggevende respondenten maken zich zorgen om de fysieke gezondheid van hun medewerkers en acht op de tien om de mentale gezondheid. ‘Zulke hoge percentages had ik niet verwacht.’ Mensen lijken meer over te werken. ‘Leidinggevenden wuiven die signalen niet weg. Werknemers moeten rust nemen, maar door de situatie is de verleiding groter om door te werken. Het is belangrijk mensen te coachen zodat ze hun werk en privé scheiden.’

 

Zorgen van leidinggevenden …	Geheel niet	Niet	Neutraal	In enige mate	In sterke mate
om mentale gezondheid medewerkers	0,7%	6,1%	13,9%	62,3%	16,9%
om fysieke gezondheid medewerkers	0,9%	10,7%	21,5%	56,9%	10,1%

*Op basis van de antwoorden van 685 respondenten

 

Niet arbo-proof

Een grote groep respondenten geeft aan productief te zijn op de thuiswerkplek en wil ook na de crisis meer thuiswerken. Twee tot drie dagen. Het is echter zorgwekkend dat één op de vijf respondenten aangeeft dat de thuiswerkplek niet arbo-proof is. ‘Wellicht hadden de organisaties meer financiële compensatie moeten bieden voor het thuiswerken’, schrijven de onderzoekers. ’58 procent geeft aan (helemaal) geen compensatie te hebben gekregen, tegenover 34 procent die wel in enige of sterke mate is gecompenseerd.’

 

Gebrek aan contact

Er zijn bovendien minder informele ontmoetingen en er is minder verbondenheid met de organisatie. Problemen met het ontwikkelen van nieuwe initiatieven en gebrek aan contact in ‘de wandelgangen’ maken thuiswerken op de lange termijn moeilijker. ‘Dit zijn bij uitstek factoren die op de langere termijn doorwerken op de motivatie, inspiratie en creativiteit, en daarmee op de productiviteit en kwaliteit van het openbaar bestuur op de langere termijn.’

 

Impact op werkplezier

Ook het digitale vergaderen is tegelijkertijd praktisch en problematisch. De respondenten zijn positief over de gebruikte digitale middelen en de vergaderingen worden gewaardeerd om de efficiëntie. Tegelijkertijd heeft deze manier van vergaderen een ‘zeer negatieve impact’ op het werkplezier, het energieniveau, de ervaren kwaliteit van de vergadering en de ervaren mogelijkheid om te participeren. ‘Digitaal vergaderen is wel echt een ding’, zegt Kruyen. ‘Het is de meest prominente verandering van het thuiswerken en men ervaart het als efficiënter, maar het is niet echt plezierig. Vragen stellen, ideeën bedenken en persoonlijke informatie delen gaat moeilijker.’

 

Effect van digitaal overleggen op …	Zeer negatief	Negatief	Neutraal	Positief	Zeer positief
De efficiency van het overleg	0,6%	12,0%	20,6%	57,6%	9,1%
De mentale gezondheid van de respondent	6,3%	38,4%	46,3%	8,0%	1,0%

 

Verwachtingen en wensen

‘Onze belangrijkste aanbeveling', vertelt Kruyen, 'is dat men samen terugblikt op de ervaringen met het thuiswerken, de ervaren voor- en nadelen bespreekt, en de verwachtingen en wensen uitspreekt. Om daarna afspraken te maken over de invulling van het hybride werken.'

 

Zie pagina 14 van Binnenlands Bestuur nummer 14 voor het volledige artikel. Het onderzoek werd gehouden in maart en april 2021. In totaal reageerden 5.059 ambtenaren.