Tech-oplossingen voor gemeenten en burgers

De overheveling van taken van de centrale overheid naar decentrale overheden betekent niet alleen veel extra taken voor gemeenten, maar vraagt ook om nieuwe technologische oplossingen om burgers snel, makkelijk en effectief van dienst te kunnen zijn. Centric heeft een speciale innovatie-afdeling voor de ontwikkeling van die decentrale toepassingen.

De gemeente vraagt en Centric ontwikkelt? “Het zou geweldig zijn als gemeenten bij ons zouden aankloppen en zeggen: ‘We hebben dit probleem en willen het oplossen.’ Maar dat gaat vaak toch anders”, zegt Paul van Vulpen, innovatie lead decentrale technologie bij Centric en promovendus decentrale technologie aan de Universiteit Utrecht. “De druk bij gemeenten ligt hoog. Ze kunnen moeilijk arbeidskrachten vinden en de gemeentefondsen zijn niet gestegen. Terwijl ze hard bezig zijn hun inwoners te ondersteunen, moeten ze ondertussen allerlei brandjes zien te blussen. Als je in die hectiek ook nog met technologie aan de slag wil, dan vraagt dat wel wat. Je moet namelijk eerst drie stappen terug doen om van daaruit te kijken: welke processen vinden plaats en hoe zouden we het graag willen zien? Pas als helder is hoe het beter kan, kun je gaan nadenken over de rol van technologie daarin.”

Van trendwatching tot onderhoud

Op dit moment observeert het innovatieteam de maatschappelijke trends zelf en gaat daarover met gemeenten het gesprek aan. Eén van de projecten waaraan het team nu werkt, is een algoritmeregister.

”Steeds meer gemeenten willen hun burgers transparantie bieden over de algoritmes die ze gebruiken, bijvoorbeeld voor automatische persoonsherkenning op camerabeelden of het automatisch herkennen of iemand uitkeringsgerechtigd is. Wij peilen de behoefte bij gemeenten en zetten het liefst een samenwerking op om tot een oplossing te komen die ook door andere gemeenten kan worden gebruikt.” Deze werkwijze heeft twee voordelen, stelt Van Vulpen. “Voor gemeenten is het goedkoper als één partij, bijvoorbeeld Centric, de toepassing ontwikkelt; dat voorkomt dubbele ontwikkelkosten. Bovendien denken wij vanuit de techniek automatisch na over het software-onderhoud na de ontwikkeling. Gemeenten vergeten dit zelf weleens, waardoor de software al na enkele jaren verouderd is.”

Decentralisatie naar burgers

Van Vulpen begon ruim een jaar geleden met zijn promotieonderzoek naar de mogelijkheden van technologie voor decentralisatie. “Omdat gemeenten tegen de grenzen van hun capaciteit aanlopen, voorzien wij voor de komende jaren een verdere decentralisatie van gemeentelijke taken naar de burger. Denk bijvoorbeeld aan het bijhouden van de fysieke omgeving of de zorg voor mensen in de buurt. Op welke manier kan technologie faciliteren dat burgers activiteiten kunnen ontwikkelen, terwijl gemeenten overzicht kunnen houden? Dus dat ambtenaren niet de regie hoeven voeren, maar wel weten wat er gebeurt. Daar doe ik onderzoek naar.” De ontwikkeling van blockchains is hierbij belangrijk. “Die technologie maakt het mogelijk om data, transacties en contracten niet meer bij één centrale partij te hosten, maar bij een netwerk van deelnemers. Dat maakt decentralisatie van taken ook op infrastructureel niveau mogelijk.”

Lokaal meedenken

Van Vulpen verdiept zich in zijn onderzoek ook in vraagstukken die op centraal niveau spelen. Bijvoorbeeld: hoe kunnen we voorkomen dat alle economische activiteiten naar Amsterdam en Rotterdam vloeien? Wat voorkomt dat daar straks 10 miljoen mensen wonen, terwijl Groningen en Limburg leeg zijn? “Zo’n groot, landelijk, maatschappelijk en economisch vraagstuk raakt uiteindelijk ook de individuele gemeenten. Deze trend heeft immers gevolgen voor de woningcrisis in de Randstad, die je niet gaat stoppen als je niet nadenkt over een aantrekkelijke economie in andere regio’s. Met technologie kunnen partijen op lokaal niveau bij elkaar worden gebracht en de lokale economieën aan elkaar worden verbonden zodat een interessant vestigingsklimaat ontstaat.” Van Vulpen gaat met een onderzoeksgroep na hoe technologie deze en andere vormen van decentralisatie kan faciliteren en is hierover al in gesprek met twee gemeenten. Graag komt hij in contact met meer gemeenten die de problematiek van centralisatie observeren en willen meedenken over mogelijke oplossingen.