Burgers 'sleutel tot succes' smart cities

Burgers worden vaker niet dan wel bij smartcitytoepassingen betrokken. De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) ziet niet in hoe gemeenten alle risico’s voorafgaand in kaart kunnen brengen als ze burgers niet om hun mening vragen. ‘De echte kennis over de openbare ruimte zit bij de gebruikers daarvan.’

Niet neutraal

‘Burgers kennen niet alleen de problemen, maar zien vaak andere risico’s van het verwerken van persoonsgegevens in of over de openbare ruimte.’ Techniek is boven niet neutraal, beargumenteert de AP: ‘Data wordt gegenereerd en weergegeven op basis van keuzes die door mensen zijn gemaakt.’ Wanneer een gemeente aan de slag gaat, is het dus van belang om een diverse groep burgers in een vroeg stadium om hun mening te vragen.

Zelden

‘Het betrekken van burgers lijkt in smart city-toepassingen een sleutel tot succes, echter wordt dit nog maar zelden uitgevoerd.’ Dat burgers vaker niet dan wel worden betrokken bij de besluitvorming en ontwikkeling van smartcitytoepassingen hangt volgens de AP samen met het ‘top-downgehalte’ hiervan. ‘Wat opvalt in dit kader is dat projecten die draaien om nieuwe technologie in veel gevallen voorrang krijgen op projecten die transparantie bevorderen of het democratisch proces versterken.’

Worsteling

Waar burgers wel worden betrokken is geen eenduidige aanpak. ‘Geen van de onderzochte gemeenten heeft uitgewerkt in welke gevallen een burger wel of niet wordt betrokken. Dit wordt op ad-hoc basis bepaald.’ De AP heeft de indruk dat gemeenten die burgers bij het proces betrekken meer draagvlak krijgen. ‘Sommige gemeenten geven aan wel burgers te willen betrekken, maar nog worstelen hoe daar praktisch uitvoering aan te geven.’

Geen keuze

Het is niet altijd nodig om burgers actief te betrekken. Als de risico’s beperkt zijn, bijvoorbeeld. Maar wanneer er in de openbare ruimte persoonsgegevens worden verwerkt is er al gauw sprake van risico. ‘Omdat burgers hier geen keuze hebben en het niet altijd kunnen voorzien ligt het betrekken van burgers bij smart city-toepassingen in veel gevallen wel voor de hand.’

Net op netvlies

Het advies van de AP om burgers beter bij smartcitytoepassingen te betrekken, hangt samen met het aandringen op meer aandacht vanuit de gemeenteraad. ‘We merken op dat smart cities nog niet binnen alle gemeenteraden op het netvlies staan.’ Het is zelden onderwerp van gesprek en kennisgebrek bij raadsleden ‘draagt daar niet aan bij’. Het betrekken van burgers zou uitkomst kunnen bieden.

Laten bevragen

‘De gemeente dient niet alleen over burgers praten, maar ook met burgers.’ De gemeenteraad zou zich kunnen laten informeren door burgerrechtenbewegingen. Of ze zou ‘burgers kunnen (laten) bevragen' naar hun mening over een bepaalde smartcitytoepassing, 'mocht de gemeente dat zelf niet al hebben gedaan.’