‘Tijd voor parlementaire enquête ict’

Bestuursvoorzitter Astrid Oosenbrug van de stichting Open Source & Overheid wil een parlementaire enquête over de ict-aanbestedingen van het rijk. Het voormalig PvdA-Tweede Kamerlid maakt zich boos over het feit dat tal van marktpartijen, ondanks wanprestaties, bij de overheid nog steeds hun gang kunnen gaan.

Volgens Oosenbrug heeft de geringe animo van de overheid voor open source software voor een groot deel te maken met oude gewoonten. ‘Bij aanbestedingen van ict-projecten zijn het vrijwel altijd oplossingen uit de hoek van de closed source software, die er met de buit vandoor gaan. Officieel moeten open source-oplossingen een even grote kans krijgen, maar dat is vaak een wassen neus. Via-via hoor ik dat in meerdere gevallen open source-oplossingen al op voorhand buitenspel zijn gezet.’

Commissie-Elias
Best vreemd, vindt Oosenbrug, ‘want elders in de wereld is het gebruik van open source software lang en breed geaccepteerd. In Nederland heerst nog steeds een cultuur dat er onderling afspraken worden gemaakt en dat de overheid coûte que coûte zaken blijft doen met bepaalde bedrijven. In het parlementair onderzoek naar ict-projecten bij de overheid, de commissie-Elias, kwam dat nogmaals naar voren. Het probleem was dat mensen tijdens de verhoren niet onder ede gehoord konden worden, waardoor ook bepaalde feiten niet boven tafel kwamen.’

Angst
Het is niet alleen de ‘vertrouwde ­cultuur’ die ertoe bijdraagt dat het ­gebruik van open source software bij de Nederlandse overheid niet doorbreekt. Volgens Oosenbrug komt het ook omdat het ontbreekt aan bestuurlijk lef. Met name in de top van overheidsorganisaties. ‘Ik denk dat er veel angst zit. Angst om een baan kwijt te raken, angst om een bewindspersoon in verlegenheid te brengen of angst dat de eigen partij beschadigd wordt. Allemaal factoren waar heel Nederland last van heeft, ook omdat we het wel hebben over belastinggeld. Ik betaal met alle liefde mijn belastinggeld. Zeker als ik zie dat er goede dingen mee gedaan worden. Dat is anders als ik weet dat dat geld naar één of andere grote ict-boer gaat en het ook nog eens niets oplevert’, aldus Oosenbrug.

Grove fouten
Ze is met name gepikeerd over ict-marktpartijen die er een potje van maken. ‘Er zijn marktpartijen die toch steeds weer boven komen drijven bij overheidsaanbestedingen. Hoe kun je als overheid marktpartijen die meerdere keren de fout in zijn gegaan, meerdere keren ver over budget zijn gegaan en aantoonbaar grove fouten hebben gemaakt, toch weer gewoon een opdracht gunnen? Ik vind dat absolute waanzin.’

Om het beleid ten aanzien van ict-projecten bij de overheid echt aan te pakken, zou Astrid Oosenbrug graag zien dat er een parlementaire enquête komt. ‘Als het gaat om ict-projecten en software, verspillen we in Nederland veel geld. Dat gaat inmiddels over miljoenen, misschien wel over miljarden euro’s.’

Zwart op wit
Het kan best zijn, stelt Oosenbrug, dat haar gevoel of vermoeden niet klopt en dat ze er naast zit. ‘Maar dan wil ik het wel zwart op wit hebben. Het moet uitgezocht worden, maar dan ook écht. Daarom mijn pleidooi voor een parlementaire enquête. Dat biedt de mogelijkheid om mensen ­onder ede te horen, iets wat bij het parlementair onderzoek van de commissie-Elias niet kon.’ Als ander verschil ten opzichte van het eerdere onderzoek benoemt ze dat je bij een enquête ook bewijsstukken kunt opvragen.

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 4 van deze week (inlog)