Advies voor vastgelopen dataprojecten

Er zijn veel oorzaken waardoor een dataproject kan vastlopen. Mocht dat bij overheden het geval zijn, dan kunnen zij binnenkort ondersteuning krijgen om een doorbraak te creëren. Maar het is ook mogelijk dat er juist een negatief advies komt.

Veel animo

Wie het probleem herkent, kan zich aanmelden voor de pilot ‘adviesfunctie datagebruik’. Een aantal geselecteerde projecten zal ondersteuning krijgen van experts van Pels Rijcken en Verdonck, Klooster & Associates (VKA). ‘Het gaat hard’, zegt Christian Verhagen van VKA. ‘We zijn pas net begonnen en aan het inventariseren, waarbij we kijken naar de haalbaarheid en schaalbaarheid, maar er is veel animo en er zijn veel aanmeldingen.’

‘Nu loopt het vaak stuk om technische, juridische of ethische redenen’, legt Verhagen uit. ‘Technisch wil zeggen: hoe gaan we om met nieuwe technieken? Complexiteit in wet- en regelgeving kan ook lastig zijn en het ethische gaat erom dat iets goed uitlegbaar is. Hoe organiseren we dat in dataprojecten?’ Hij verwijst naar een artikel in Trouw over minister Schouten (Armoedebeleid) die wil dat organisaties persoonsgegevens kunnen delen om mensen te helpen die onder het bestaansminimum leven.

‘Schouten geeft toe dat ze af en toe de grenzen van de wet moet opzoeken als het gaat om het delen van data. In de armoedebestrijding zijn er soms confronterende belangen. Maar wat er gebeurt, moet binnen de kaders blijven.’

Negatief advies

Soms zijn de kaders echter tegenstrijdig, zoals bij het toezicht binnen gemeenten. ‘Als ergens een camera hangt, wil je die misschien ook wel gebruiken om zicht te houden op sluipverkeer, of op de veiligheid, of op andere zaken in de buitenruimte. Maar dat mag niet zomaar. Kunnen we nou op een slimme en verantwoorde manier, dus binnen de kaders en ethisch gezien, gebruikmaken van data die we toch al hebben ten behoeve van maatschappelijke opgaven?’

Want de opgaven, zoals ondermijning en de energietransitie, zijn groot. ‘We zetten de opgaven centraal en kijken wat er nodig is. Nu loopt het te vaak stuk vanwege de drie redenen die ik noemde.’ Het is ook mogelijk dat projecten een negatief advies krijgen. ‘Bijvoorbeeld omdat je wel wilt maar het niet mag. Of omdat het misschien wel mag, maar niet gewenst is.’ Het is de bedoeling dat waardevolle inzichten worden gedeeld en daarvoor wordt ook samengewerkt met partners zoals de VNG.

‘We onderzoeken hoe we deze adviesfunctie op den duur binnen de overheid kunnen beleggen. Het mooiste is als de overheid zelfstandig de afweging kan maken, maar we willen in ieder geval bereiken dat we data beter en slimmer gaan inzetten.’