Cao-lonen: overheid nr. 1

De overheid moet volgens ambtelijk advies aan Financiënminister Kaag zeker niet vooroplopen op het vlak van salarisontwikkeling, maar traditiegetrouw marktvolger zijn. De overheid heeft ‘niet eerder een positief leidende rol op zich genomen’, zo staat het in de vrijgegeven ambtelijke beslisnota van medio september. Uit CBS-cijfers blijkt dat de cao-lonen in het derde kwartaal van dit jaar nergens zo hard stegen als juist in de publieke sector.

Loonontwikkeling blijft achter bij inflatie

De cao-lonen zijn in het derde kwartaal van 2022 met 3,4 procent gestegen ten opzichte van hetzelfde kwartaal een jaar eerder. Dat is de grootste stijging na het eerste kwartaal van 2009 (3,6 procent). Ondanks die forse toename ligt de cao-loonontwikkeling ruim onder de ontwikkeling van de consumentenprijzen. In het derde kwartaal lagen die namelijk liefst 12,3 procent hoger dan een jaar eerder.

In de beschikbare (jaar)cijfers van de cao-lonen en de consumentenprijsindex die teruggaan tot 1973, is het volgens de CBSonderzoekers niet eerder voorgekomen dat de ontwikkeling van de cao-lonen zover achterbleef bij de inflatie. De inflatie, die jarenlang niet boven de 2,7 procent per kwartaal uitkwam, is de laatste tijd opgelopen tot boven de 12,0 procent, vooral als gevolg van de snel stijgende energieprijzen. De lonen volgen de economische ontwikkeling met enige vertraging, onder andere doordat cao’s voor een langere periode worden vastgelegd. In het derde kwartaal stegen de cao-lonen 8,9 procentpunt minder dan de consumentenprijzen. De reëele cao-ontwikkeling is daarmee -7,9 procent.

Grootste stijging cao-lonen bij overheid

In het derde kwartaal van 2022 stegen de lonen het meest bij de sector overheid, namelijk met 4,9 procent. In de sector gesubsidieerde instellingen en de sector particuliere bedrijven namen de lonen toe met respectievelijk 3,1 en 3,0 procent. In hetzelfde kwartaal van vorig jaar had de sector overheid nog de kleinste loonstijging (1,4 procent).

Op het niveau van bedrijfstakken stegen de lonen in het derde kwartaal met 7,0 procent het meest in het onderwijs. Niet eerder is die zo hoog geweest in deze bedrijfstak. Een jaar geleden had het onderwijs met 0,7 procent nog de laagste loonstijging na de horeca (0,2 procent). De stijging in het onderwijs wordt onder andere veroorzaakt door het dichten van de loonkloof tussen primair en voortgezet onderwijs vanaf januari 2022. Samen met de handel (4,0 procent) staat de horeca (3,9 procent) nu bij de drie grootste stijgers. In de bedrijfstakken verhuur en handel van onroerend goed en financiële dienstverlening stegen de lonen het minst met respectievelijk 1,9 en 2,0 procent.