‘Onzin is de norm bij coaching’

Een managementcoach of human resources (hr)-consulent met een fraai verhaal en pakkende metaforen kun je maar beter wantrouwen. Of nog beter: mijden als de pest, want de kans dat je met een voddevent te maken hebt is niet onaanzienlijk. ‘En daarvan zijn er vandaag de dag zó ontzettend veel’, zegt Patrick Vermeren (58), auteur van het lijvige A Skeptic’s HR Dictionary.

Flauwekul

In dit opmerkelijke boek veegt de kritische Vlaamse trainer/coach de vloer aan met onzinnige vragenlijsten, theorieën, kleurmodellen en typologieën. Vermeren: ‘Onzin is de norm bij coaching. Flauwekul, verpakt in pseudowetenschappelijke theorieën met kleurtjes en aantrekkelijke zekerheden, verkoopt beter dan de waarheid. En omdat we vatbaar zijn voor vermeende autoriteitsargumenten en graag mensen met uitstraling en zelfzeker gedrag geloven, trappen we in de verkooppraatjes van trainers en coaches.’

Kwakzalverij

De toon van het gesprek in Vlaams-Brabant is gezet. Patrick Vermeren heeft in het recente verleden drie rechtszaken aan zijn broek gehad  (‘én telkens gewonnen’), maar zijn ergernis over de kwakzalverij in de wereld van de coaching is er niet minder van geworden.

Charlatans

Vermeren: ‘Ik zou het nest bevuilen, terwijl de charlatans juist het nest bevuilen met hun pseudowetenschappelijke modellen. De gebakkenluchtindustrie is gigantisch en er wordt heel veel geld in verdiend. En de onwetendheid van veel hr-medewerkers is groot. Bij hr-afdelingen werken vaak nauwelijks arbeidspsychologen, en als ze er al werken houden ze zich het liefst koest.’

Onzin

Gebrek aan kennis en kritisch denken is er volgens Vermeren ook bij managementcoaching. ‘In zoveel organisaties gedijt onzin, wat zelfs vaak wordt bevorderd door het management. Ze hebben op business schools populaire modellen gezien. Ze zeggen zichzelf erin te herkennen en dus vertrouwen ze die modellen.’

Genuanceerd

Vermeren weet wel waarom ‘pseudowetenschappelijke’ hr-modellen  dat vertrouwen wekken. ‘Wetenschappelijke modellen zijn genuanceerd. Daar houden mensen niet van. De onzinmodellen bieden eenvoud. Ze zijn positief en beloven meer controle. Het streven naar controle is één van onze diepste drijfveren. We willen de wereld begrijpen en die kunnen voorspellen. Al die modellen beloven dat. Je gaat de mensen beter begrijpen, je gaat ze beter kunnen manipuleren, je gaat het zelf beter hebben.’

Gevaarlijk

Het geloof in die hr-modellen is naïef en gevaarlijk, betoogt Vermeren. ‘Hier in België, maar ik geloof ook in Nederland, maakt de chief happiness officer furore. Zo iemand moet het geluk en de zingeving van de medewerkers van een bedrijf managen. Nu blijkt uit onderzoek dat mensen die de raadgevingen van de geluks-en zelfhulpboeken ter harte nemen, meer falen en sneller in een depressie raken.’

Vijf jaar

In België, vertelt hij, duurt een master klinische psychologie vijf jaar. ‘Als je je vervolgens wilt bekwamen in cognitieve gedragstherapie, moet je parttime nog eens vier jaar studeren. Zo veel jaren studeren om kennis te krijgen van de biologie, van de psychische ziekten, de symptomen te leren herkennen. En dan nu een coach: iemand die een opleiding van vijf dagen volgt denkt dat hij mensen kan coachen. Is zo iemand gelijkwaardig aan een klinisch psycholoog? Echt waar? Snap je dat dat zij mensen zieker kunnen maken?’

Lees het hele interview met Patrick Vermeren deze week in BB06.