Opgestapte Zutphense wethouder spreekt van ‘politieke femicide’

‘Alle zaken hebben twee kanten, maar in deze kwestie lijkt men maar oog te hebben voor één kant’, schrijft de eind mei opgestapte Zutphense wethouder Laura Werger (VVD) in haar ‘definitieve reflectie’ op het onderzoeksrapport van bureau Hoffmann dat kwetsend en intimiderend gedrag van haar richting ambtenaren vaststelde.

Hoffmann-rapport

De reflectie is een vervolg op de ‘concept-reflectie’ die Werger naar eigen zeggen al eerder naar de gemeente had gestuurd en volgens haar ‘onlosmakelijk verbonden had moeten zijn met het rapport van Hoffmann’. ‘De gemeente heeft dit ten onrechte nagelaten.’ Van dat rapport werd uiteindelijk een samenvatting vrijgegeven, nadat de gemeenteraad daartoe had besloten. ‘Kwetsende en denigrerende opmerkingen’, ‘sociale onveiligheid’ en ‘een angstcultuur’ waren kwalificaties die erin naar boven kwamen. Hoffmann had met twaalf ambtenaren en vier ex-ambtenaren van de gemeente Zutphen gesproken over het gedrag van de wethouder.

Contra-expertise

Werger heeft een contra-expertise laten uitvoeren door een onafhankelijk bureau en deze naar de raad gestuurd. Die mag beslissen over de openbaarheid ervan. Volgens Werger heeft ze de afgelopen maanden nooit de ruimte gekregen om formeel en publiekelijk haar zienswijze te geven over de beschuldigingen die aan haar adres waren geuit. ‘Dit mede vanwege de, naar mijn oordeel, ten onrechte door de burgemeester opgelegde geheimhouding.’ Van haar mag alles openbaar.

Excuses

Te beginnen met haar definitieve reflectie waarin ze ingaat op de beschuldigingen van de (ex-)ambtenaren van grensoverschrijdend gedrag van haar zijde. Volgens Werger zijn kwetsen en intimideren, ‘hoewel ongrijpbaar’ dingen die ze altijd heeft geprobeerd te vermijden. ‘Ik heb mij altijd gericht op de inhoud van het werk en nooit de bedoeling gehad medewerkers persoonlijk te kwetsen.’ Aan de ‘anonieme mensen’ die deze gevoelens hebben ervaren, biedt ze haar excuses aan.

Eenzijdig en onvolledig

Maar ze heeft ook kritische noten op het Hoffmann-rapport dat volgens haar een ‘eenzijdig en onvolledig’ beeld geeft zonder haar reflectie en de contra-expertise erbij. Dat beeld komt mede voort ‘uit het feit dat de insteek van het onderzoek een quasi strafrechtelijk voorkomen heeft en uitgevoerd is door een recherchebureau dat onderzoeken uitvoert gericht op het vinden van daders’.

Frame

De gemeente heeft volgens Werger ‘onzorgvuldig gehandeld’ door de samenvatting van het rapport al openbaar te maken en heeft daarmee ‘bewust een frame gecreëerd wat heeft geleid tot verdere onterechte beschadiging en aantasting van mijn reputatie in de (landelijke) media’. ‘Er is onvoldoende oog voor de belangen van mij als beklaagde.’

Burgemeester

Ook burgemeester Annemieke Vermeulen krijgt er van langs. Volgens Vermeulen had Werger om een onderzoek gevraagd, nadat Vermeulen haar had verteld dat er een anonieme brief was binnengekomen bij De Stentor en het vermoeden was dat het over Werger ging. Werger zegt dat ze enkel volledige medewerking had toegezegd aan een eventueel onderzoek.

Kosten

Volgen Werger is zij niet gewezen op haar rechten en kreeg zij geen informatie over wat er nu echt aan de hand was. ‘Het blijft voor mij nu nog steeds onduidelijk wat de aanleiding is geweest om te komen tot een zwaar en belastend onderzoek.’ En ook wat betreft de kosten blijft de gemeente in gebreke, vindt Werger. ‘De “klachten”, zeker die van de externen, zijn ingediend tegen mij in mijn functie als wethouder. Niet als privépersoon.’ De gemeente had haar moeten ondersteunen en haar verdediging moeten organiseren. ‘Hiervoor is de gemeente, net als alle andere gemeenten in Nederland, zelfs verzekerd.’

Aanbestedingsregels

Toen ze begreep dat het onderzoek plaats zou vinden onder de klokkenluidersregeling bleek Werger dat een dergelijk onderzoek alleen kan gebeuren als meldingen schriftelijk zijn bevestigd. ‘Aan die voorwaarde wordt niet voldaan.’ Door het onderzoek op de gekozen grondslag te starten heeft de gemeente ‘nagelaten de beginselen van proportionaliteit en subsidiariteit in overweging te nemen’. Ook vond Werger dat Hoffmann partner is van Capra, de huisadvocaat van de gemeente. ‘Heeft de gemeente bij het verlenen van de opdrachten wel de eigen aanbestedingsregels gehanteerd?’

Reputatieschade

Daarbij zouden mensen, ook enkele oud-medewerkers, actief zijn benaderd om een melding te doen. Medewerkers die het niet eens waren met de gang van zaken en een ander geluid wilden laten horen zou de toegang tot het onderzoek zijn geweigerd. ‘Het doel was dus niet om een compleet en objectief beeld te verkrijgen, maar het onderzoek lijkt puur en alleen gericht op het brandmerken van mij als dader en het toebrengen van reputatieschade.’

Puinhoop

Werger reflecteert ook nog kort op wat ze in 2018 aantrof in Zutphen, want ‘het was niet voor niets dat de VVD een wethouder van buiten heeft voorgedragen’. De boodschap was: stel orde op zaken, want het is binnen de organisatie ‘een puinhoop’. Ze merkte dat er ‘geen structuur’ was en ook al geen overdrachtsdossiers. Een ambtenaar zou 7 ton hebben uitgegeven zonder dat er een raadsbesluit aan ten grondslag lag. ‘Er was geen financieel besef, geen structuur en geen verslaglegging.’

Randstad

Werger kan ook wel duiden waarom de helft van de beschreven incidenten in de eerste twee jaar van haar ambtstermijn waren. Men moest wennen aan haar bestuurlijke stijl en tempo. ‘Immers ik kwam als wethouder van buiten, uit de Randstad. Daar gaat het er anders aan toe.’ Werger is ook niet eerder geïnformeerd over onvrede, zegt ze, en kreeg geen details te horen tijdens haar gesprek met Hoffmann, zodat ze de context ook niet kon duiden. ‘In ieder geval kan ik mij niet aan de indruk onttrekken dat de meeste van de ‘beschuldigingen’ zijn gedaan door vooral (oudere) mannelijke (oud)medewerkers.’

Mondeling

Het proces dat Werger daarna beschrijft roept veel vragen op. Nadat het Hoffmann-rapport was opgeleverd moest Werger naar eigen zeggen binnen enkele werkdagen met een reactie op het rapport komen. Ze weigerde en wees erop dat de contra-expertise ook niet in drie dagen kon worden gemaakt. Vervolgens zou Werger dan maar mondeling haar zienswijze moeten geven, anders zou het rapport worden gedeeld met de raad. Uiteindelijk mocht Werger toch ‘binnen een paar uur’ een schriftelijke zienswijze indienen. Dat werd de concept-reflectie. Nog geen twee uur later kreeg Werger te horen dat het college over het rapport had vergaderd en had besloten dat de stukken vertrouwelijk in te zien waren bij de griffier.

Politieke femicide

‘De burgemeester had als beschermer van het college zorgvuldigheid moeten betrachten, mij in bescherming moeten nemen en moeten de-escaleren’, vindt Werger. ‘Iemand is immers onschuldig tot het tegendeel bewezen is. In plaats daarvan heeft de burgemeester onmiddellijk afstand van mij genomen en getracht mij te overreden een stap terug te doen. Mij hiermee impliciet veroordelend.’ Het lijkt er volgens Werger sterk op dat het hele proces tot doel had ‘ervoor te zorgen dat ik als wethouder niet zou terugkeren en mij maximaal te beschadigen in de publieke opinie’. Ze noemt de werkwijze van de gemeente onzorgvuldig en beschadigend. ‘Het heeft alle schijn van karaktermoord en “politieke femicide”.’