Schaalvergroting publieke sector te ver doorgeschoten
De schaalvergroting in de publieke sector, waaronder de politie en de rechterlijke macht is in de laatste veertig jaar te ver doorgeschoten. Wettelijke maatregelen moeten verdere schaalvergroting in de publieke sector tegengaan. Dit betoogt Jos Blank − bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam verbonden als universitair hoofddocent aan de TU Delft − in zijn oratie ‘Illusies over fusies: Een kritische beschouwing over de schaalvergroting in de Nederlandse publieke sector 1985-2012’.
Bij onder meer de politie, de rechterlijke macht en de drinkwatervoorziening is de schaalvergroting te ver doorgeschoten. Dit geldt ook voor schaalvergrotingen van verpleeg- en verzorgingshuizen, het hoger beroepsonderwijs en ziekenhuizen. Wettelijke maatregelen moeten verdere schaalvergroting in de publieke sector tegengaan.
Geen kwaliteitsverbetering
Dat stelt Jos Blank − bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam verbonden als universitair hoofddocent aan de TU Delft − in zijn oratie ‘Illusies over fusies: Een kritische beschouwing over de schaalvergroting in de Nederlandse publieke sector 1985-2012’. Door de schaalvergroting in de publieke sector is de dienstverlening in veel gevallen duurder geworden en worden de beoogde kwaliteitsvoordelen niet hard gemaakt. Ook is de bereikbaarheid en toegankelijkheid na fusies verminderd.
Fusiegolven
Ziekenhuizen zijn vijf keer zo groot geworden, scholen voor middelbaar en beroepsonderwijs ongeveer dertien keer en politiekorpsen 22 keer zo groot, zo heeft Blank in kaart gebracht. Bij de politie en in het onderwijs vloeien de fusies voort uit bewuste beleidskeuzes. Bij ziekenhuizen is het eerder een neveneffect. De schaalvergroting is in veel gevallen verlopen via fusiegolven, aldus Blank.
Prikkels
Prikkels in de bekostiging, prikkels voor het verminderen van de bestuurlijke last en interne schaalprikkels, concurrentieprikkels en persoonlijke prikkels voor bestuurders zijn volgens Blank debet aan de doorgeschoten schaalvergroting. Omdat het moeilijk is deze krachten te beteugelen, pleit Blank voor meer wettelijke maatregelen.
Omdraaien ‘bewijslast’
De bewijslast bij fusieplannen moet worden omgedraaid, stelt Blank voor. Instellingen zouden voortaan 'kristalhelder' moeten aantonen dat een fusie bijdraagt aan vergroting van de maatschappelijke welvaart. Nu kan veelal alleen een stokje voor een fusie worden gestoken als er aantoonbaar negatieve effecten worden verwacht.
Blank aanvaardt op 4 september de bijzondere leerstoel Productiviteit Publieke Sector aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. De leerstoel is mogelijk gemaakt door het CAOP en gevestigd bij de Faculteit der Sociale Wetenschappen.
Reacties: 7
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.
Dat schaalvergroting te ver kan doorschieten en uiteindelijk kan resulteren in 'diseconomies of scale' wordt nogal eens gemakkelijk vergeten. Doorgeschoten schaalvergoting kan namelijk leiden tot tragere besluitvorming, minder vlotte dienstverlening, een grotere afstand tussen beleidsmakers en klanten c.q. burgers en uiteindelijk in een hogere overhead (en dus ook hogere kosten). Zoals Wallace Oates ook al aangaf in zijn boek Fiscal Federalism zou je - idealiter - bij het toedelen van taken aan overheden moeten kijken naar het protijbereik van de voorziening of taak.
Ik ondersteun dan ook het voorstel van Jos Blank om de bewijslast voor schaalvergoting om te draaien.
To: s.haas@seysterveste.nl
Subject: fusie plannen
Date: Thu, 6 Aug 2015 11:04:50 +0200
Goedemorgen mevrouw Haas,
Met belangstelling heb ik het bericht gelezen over het voornemen van De Seyster Veste en De Kombinatie om samen te gaan. Het bericht is, begrijpelijk, in vrij algemene termen opgesteld. Het roept dan ook, eveneens begrijpelijk, een paar vragen bij mij op. Ik zou het op prijs stellen als u één en ander voor mij wil verduidelijken:
-Samen krijgen we meer voor elkaar voor onze huurders en het wonen in Zeist. Graag voorbeeld waaraan hierbij zoal gedacht wordt. Wat lukt gezamenlijk wel wat ieder voor zich niet lukt ?
-Beide corporaties zijn qua grootte en woningbezit vergelijkbaar. Ook werken we in dezelfde gemeente en vaak in dezelfde wijk. Waarin zit in deze 2 constateringen het voordeel voor de huurders en het wonen in Zeist ?
-De huidige ontwikkelingen zoals de nieuwe Woningwet, vragen om een krachtige corporatie. Waarom vragen de huidige ontwikkelingen om een krachtige corporatie en wanneer is er sprake van een krachtige corporatie ?
-We gaan onderzoeken of we door krachtenbundeling in één organisatie risico’s beter kunnen spreiden. Graag voorbeeld waaraan hierbij zoal gedacht wordt. Wat lukt op het gebied van risicospreiding gezamenlijk wel wat ieder voor zich niet lukt ?
-We gaan onderzoeken of we door krachtenbundeling in één organisatie nog efficiënter kunnen werken. Hoe efficiënt werken beide corporaties nu en wat is de doelstelling straks voor de fusie organisatie ?
Alvast mijn dank voor uw moeite.
Met vriendelijke groet,
R. van der Gun