‘Lokale’ wethouders hebben lobby (veelal) op orde

Wethouders van lokale partijen hebben er bij de belangenbehartiging van hun gemeente per saldo nauwelijks ‘last’ van dat ze geen partijgenoten op provinciaal, landelijk en Europees niveau hebben.

Persoonlijke relaties

De lokalo’s hoeven zich niets aan te trekken van partijpolitieke belangen. Het belang van hun gemeente kunnen ze krachtiger uitdragen, zelfs − of misschien wel juist −, als dat gemeentelijk belang op gespannen voet staat met landelijk of provinciaal beleid. Als het nodig is, worden collega-wethouders die wel aan een landelijke partij zijn gelieerd, op pad gestuurd voor overleg met een minister of gedeputeerde. Daarnaast wordt het gemis aan partijpolitieke lijntjes op andere bestuursniveaus deels opgevangen door te investeren in goede persoonlijke relaties.

Sleutelposities

Vanwege de niet-partijgebonden neutrale rol krijgen de wethouders van lokale partijen in de regio sneller sleutelposities. ‘Het ontbreken van partijpolitieke contacten voor wethouders van lokale partijen hoeft per saldo niet erg nadelig te zijn’, concluderen onderzoekers van de Universiteit Twente (UT). Dat doen zij in hun onderzoek ‘Wethouders van lokale partijen in de regio, de provincie, Den Haag en Brussel.’

Zorgen

De gedachte is dat wethouders van lokale partijen in provincie, Den Haag en Brussel minder effectief zijn omdat zij partijpolitieke lijntjes missen. Na de raadsverkiezingen in 2018 werden daarover zorgen geuit, nadat lokale partijen bijna een derde van alle stemmen behaalden. Uit het onderzoek van de UT blijkt dat wethouders van lokale partijen ondervertegenwoordigd zijn in regionale besturen en in overleggremia op provinciaal, landelijk en Europees niveau. In regio’s en in het VNG-bestuur zijn de lokale partijen ‘relatief minder slecht vertegenwoordigd’, aldus de onderzoekers.

Effectief

Dit betekent niet dat ze niets in de melk te brokkelen hebben, blijkt uit acht interviews en een enquête onder waaraan achttien wethouders van lokale partijen hebben meegedaan. Wethouders van lokale partijen worden als volwaardige leden in interbestuurlijke samenwerkingsverbanden behandeld, omdat lokale partijen volgens hen in toenemende mate worden geaccepteerd, zo stellen zij. In bovenlokale samenwerkingsverbanden en overleggen spelen partijpolitieke banden weinig of geen rol, omdat de politieke kleur van wethouders er niet toe doen. De bestuurders spreken er namens hun gemeente of groep van gemeenten. Ook vinden de wethouders van lokale partijen contacten op vooral regionaal en provinciaal van groot belang. Een aantal wethouders van lokale partijen stelt dat lijntjes met ‘Den Haag’ nuttig kunnen zijn om voor lokale belangen te lobbyen, maar het is in hun ogen geen noodzakelijke voorwaarde om op bovenlokaal niveau als wethouder effectief te zijn.

Kennisuitwisseling gemist

Het is echter niet allemaal rozengeur en maneschijn. Wethouders van lokale partijen noemen als nadeel van het lidmaatschap van een lokale partij dat ze kennisuitwisseling en ondersteuning bij professionalisering missen. ‘Hiermee wordt een nieuw – nog betrekkelijk weinig genoemd – licht geworpen op het belang van partijpolitieke contacten’, concluderen de onderzoekers. Een politieke partij kanaliseert en faciliteert niet alleen onderlinge contacten op verschillende bestuursniveaus, maar het ‘biedt ook een kader waarbinnen bestuurders kennis kunnen opdoen en ervaringen kunnen uitwisselen.’