Volksgericht of klankbord

De hoogste baas van het OM, Harm Brouwer, laat zijn oren soms hangen naar signalen die worden afgegeven in enquêtes. Het woord populisme valt snel. Hoogleraar strafrecht Geert Knigge waarschuwt onmiddellijk dat het OM niet moet dansen naar het pijpen van de burger, omdat dan het OM zijn gezag verliest.

Harm Brouwer kondigde deze week aan dat hij op een enkel punt het ‘volk’ wil volgen en de strafeis wil verhogen. Bijvoorbeeld bij mishandeling als daarbij ook nog sprake is van discriminatie of bedreiging. De pavlovreactie is er een van gewicht. ‘De zelfstandigheid van het OM komt mogelijk in gevaar bij het bepalen van de strafeis in de rechtzaak en daarmee kan de onafhankelijkheid van de rechtspraak in gevaar worden gebracht.’

Wat een scherpslijperij.
Wat is er werkelijk aan de hand? Het OM wil via burgerraadplegingen de Nederlandse bevolking als klankbord gebruiken. Er leeft onder de bevolking veel onbegrip over strafeisen. Zo wordt bijvoorbeeld de werkstraf niet als straf gezien. In plaats van hoogdravende kritiek, verdient het OM lof omdat het z’n nek uitsteekt en binnen de grenzen van de wet en de daarin opgenomen maximumstrafmaat zijn oor te luister legt bij de bevolking.

Door middel van dat klankbord kan het OM  de razendsnelle ontwikkelingen en de beleving ervan monitoren en er op inspelen. Want wat eens billijk leek, kan dat na verloop van tijd niet meer zijn.  Wat een afnemend probleem leek, zoals discriminatie van homo’s, komt ineens weer vol op de radar. Het OM  signaleert zo ook het onbegrip rond de werkstraf. Het kan en mag die wijze van straffen niet afschaffen. Maar het is wel een signaal om de effectiviteit van de werkstraf beter uit te leggen aan de bevolking - of er desnoods mee naar het parlement te stappen.

Het OM blijft zo binnen de wet opereren en houdt de vinger aan de pols.

Er zijn andere kwesties waar het OM  en zijn kritische volgers zich veel meer zorgen om moeten maken en die juist wel het vertrouwen van burgers in het functioneren van het OM aantasten. Sommige grote strafrechterlijke onderzoeken beginnen met veel publicitaire bombarie, zoals in het proces tegen de Hells Angels, en struikelen dan over de eigen benen omdat het OM gesprekken tussen de advocaat en de verdachte afluistert en de tapes illegaal bewaart.

Helaas is dit daarna in andere strafzaken ook voorgekomen. Het vertrouwen in het OM wordt tevens geschaad door korte gevangenisstraffen illegaal om te zetten in een elektronisch huisarrest waar geen wettelijke grondslag voor is.

Zolang het OM zich binnen de kaders van de wet beweegt, is er geen reden tot zorg. Wel als Justitie, de hoeder van de wet, daarbuiten zou gaan opereren.