Voer voor zowel kat als muis

Leerboek over aanpak ondermijning

De omvang van met criminele activiteiten verdiend geld en de effecten op de samenleving zijn verstrekkend, reden voor publieke handhavingsorganisaties om samen op te trekken. Dat is zelfs een kritische succesvoorwaarde, omdat met een louter strafrechtelijk instrumentarium alleen veel zaken niet tot klaarheid kunnen worden gebracht. Ook de inzet van de fiscus, douane, marechaussee, landelijke inspecties – naast bestuursrechtelijke handhaving vanuit gemeenten – is nodig.

Na het lezen van Sluipend gif en het tiental levendig beschreven cases (drugssmokkel met ambulances, vuurwerk in NAVO-bunkers) zal de lezer verzuchten dat bestrijding blijkbaar een zaak is van volhouden, doorzetten en zich bij voorbaat wapenen tegen teleurstellingen. Dit omdat samenwerking tussen publieke handhavingsorganisaties niet vanzelfsprekend is, vanwege uiteenlopende landelijke en regionale prioriteiten, de waan van de dag, en schaarste aan middelen en mogelijkheden.

Als er twee groepen van lezers zijn die eigenlijk met grote interesse dit boek zouden moeten lezen, denk ik ten eerste aan iedereen die geïnteresseerd is in de bestuurskundige praktijk. Het gaat hierbij dan juist niet om het politieke proces van beleidsvorming maar juist over de relatief minder bekende uitvoeringspraktijk, waarin ook een veelheid van partijen met uiteenlopende doelstellingen toch gezamenlijk maatschappelijke vraagstukken rond ondermijning moet aanvatten. Strafrecht, bestuursrecht, gezondheids- en milieubelangen bestaan dan naast elkaar, korte of juist als lange termijndoelen soms tegenover elkaar.

Ook de optimale inzet van schaars personeel en de verwachte batenverdeling van het gezamenlijk opereren, maken samenwerken niet eenvoudig. Een tweede lezersdoelgroep – die men waarschijnlijk niet zelf voor ogen had – vormen degenen aan de andere kant van de streep. Een rapport als dit geeft goed inzicht in de sterkte en zwakte van de werkwijze van opsporingsdiensten. Enerzijds kan men leren hoe vindingrijk criminele ondernemers vaak zijn, anderzijds kunnen alle slimste criminele jongetjes van de klas uit het boek leren over wat ze beter kunnen nalaten om langer onder de radar te blijven. Zo gaat het spel van kat en muis voort.

Citaat uit het boek:
‘Het besef is gegroeid dat er niet alleen sprake is van een strafrechtelijk probleem’ (...) en zo kreeg het ook een sterkere politieke urgentie’

Sluipend gif. Een onderzoek naar ondermijnende criminaliteit, Jerôme Lam, Ronald van der Wal en Nicolien Kop, 252 pagina’s, Boom Criminologie; € 34,90

Tips: Inspiratiedag
Ondermijning bestaat. Burgemeesters, wethouders, raadsleden en ambtenaren worden bedreigd of omgekocht. Criminelen infiltreren in het lokale bestuur en krijgen zo vertrouwelijke informatie of beïnvloeden de besluitvorming. In het nieuwe regeerakkoord is 100 miljoen euro extra uitgetrokken om de opkomst van de ondermijnende criminaliteit te stuiten. In elke gemeente kan het bestuur ermee te maken krijgen. Diverse deskundigen als minister van Binnenlandse Zaken Kajsa Ollongren en hoogleraar Pieter Tops geven op woensdag 21 februari in Leusden tijdens een door Binnenlands Bestuur en het Nederlands Gesprek Centrum georganiseerde Inspiratiedag hun visie op de bestrijding van ondermijnende criminaliteit in de komende jaren. Hoe om te gaan met bedreigingen en de angst die deze oproepen? Hoe het bestuur goed te laten functioneren als deze onder vuur ligt? Sprekers zijn verder: officier van justitie Greetje Bos, een van de bestrijders van ondermijnende criminaliteit, en Henri de Wijkerslooth die als burgemeester meemaakte dat het gemeentehuis in vlammen opging en wethouder Bouke Arends, die enige tijd moest onderduiken na bedreigingen. Karel Schuurman, hoofd van het Landelijk Expertise en Informatie Centrum, gaat in debat met het plenaire panel.