´Handen af van raadsleden en deelraden´

Den Haag brengt de kwaliteit van het lokaal bestuur in gevaar door het aantal raadsleden te verminderen. Zeker omdat er meer taken op de gemeenten afkomen.

Visienota
Dat is een van de voornaamste punten van kritiek van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) op de nieuwe visienota van het kabinet over het bestuur en de bestuurlijke inrichting. Die nota getuigt volgens de VNG van te veel bemoeienis van het Rijk met de gemeenten.

Evidente eis

Zo laat de koepelorganisatie minister Spies van Binnenlandse Zaken onverbloemd weten niet te spreken te zijn over het voornemen het aantal raadsleden fors te verminderen. Een wetsvoorstel met die strekking is inmiddels in voorbereiding. ‘Een vermindering van de kwantiteit dient gepaard te gaan met investeringen in de kwaliteit. Nu de kwantiteit daalt, zal de kwaliteit van het raadswerk navenant moeten stijgen; de hoeveelheid taken voor de raad zal namelijk niet af- maar eerder toenemen. Als de hoeveelheid werk dan ook nog verricht moet worden met minder mensen, is een forse investering in de kwaliteit volgens ons een evidente eis’, aldus de VNG. ‘Het vergt ook op Rijksniveau investeringen om dat mogelijk te maken.’

Illusie

Bovendien mist de VNG een complete visie van het kabinet op het lokaal bestuur. ‘Het is een illusie te denken dat met de bezuinigingen op het aantal raadsleden en het afschaffen van deelgemeenten en stadsregio’s het openbaar bestuur op lokaal niveau beter, effectiever en efficiënter wordt’, stelt het bestuur van de gemeentekoepel. Het kabinet moet eerst maar eens met een complete visie op de proppen komen waarin ook aandacht wordt besteed aan de structurele investeringen op dat terrein de komende tijd. Om de ambities van de decentralisaties vorm en inhoud te geven, is wat de VNG betreft veel meer nodig dan een bezuiniging met de kaasschaaf. ‘Overigens zijn wij van mening dat een filosofie voer de vermindering van het aantal gemeentebestuurders alleen zou moeten gelden, mits deze tegelijkertijd wordt tegelijkertijd worden toegepast op Eerste en Tweede Kamer, provincies en gemeenten.’

Deelgemeenten

De VNG laat Spies ook weten niet gecharmeerd te zijn van intrekking van de wettelijke regeling deelgemeenteraden. Het instellen van deelgemeenten ziet ze als een bevoegdheid van de gemeentebesturen zelf, het intrekken ervan als een inbreuk op het regelen van de eigen huishouding. ‘En daarmee is het strijdig met de wettelijke bepalingen inzake de autonomie van de decentrale bestuursorganen.’

Vrijheid

Het Rijk blijft het volgens de VNG maar wat moeilijk vinden om de vrijheid en zelfstandigheid van gemeenten als uitgangspunt te nemen bij het maken van nieuw beleid en het overhevelen van taken. Bij de grote decentralisatieoperaties blijkt dit volgens de koepelorganisatie opnieuw. ‘Dit geldt zowel voor de leden van het kabinet als voor de leden van de Tweede Kamer.’

Te strak
Bij de Wet Werken naar Vermogen zet het kabinet naar de zin van de VNG in op veel te strakke regelgeving rondom het instrument loondispensatie en de plicht aan gemeenten om de WSW in een vast tempo af te bouwen. ‘Bij de Awbz/Wmo is er vanuit de Tweede Kamer een sterke beweging om in de decentralisatie extra waarborgen te willen die de Wmo tot een soort lokale Awbz maken, waarbij gemeenten steeds minder ruimte krijgen om samen met lokale partners vernieuwend Wmo-beleid te maken’, aldus de VNG. ‘Daarmee wordt de zorg niet beter en zeker niet efficiënter.’

Toezicht

En zo zet het kabinet ook te veel in op specifiek in plaats van algemeen toezicht. ‘In feite wordt daarmee landelijk bepaald wat en hoe gemeenten de begeleiding moeten realiseren’, stelt de VNG. Controle op de uitvoering van gemeentelijk beleid hoort in eerste instantie bij de gemeenteraad te liggen.