VNG wil geld en haalbare ambities

Op woensdag 6 september vindt het commissiedebat Versterking Lokaal Bestuur plaats. Waar (inmiddels oud-)minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) Hanke Bruins Slot graag benadrukte in goed overleg met de gemeenten te zijn, wordt dit door laatstgenoemden niet zo ervaren.

Behoefte aan concrete stappen

Dat blijk uit een brief van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). De gemeentekoepel zegt blij te zijn met de ambitie die spreekt uit de Actieagenda Sterk Lokaal Bestuur, maar vraagt zich steeds vaker af of het rijk die basis wel naleeft. Vlak voor een nieuwe formatie hebben gemeenten dringend behoefte aan concrete stappen.

Eerste keer overleg

Uit de brief: ‘In de Actieagenda stelt de minister dat de normeringssystematiek niet los te zien is van de interbestuurlijke verhoudingen. Daar zijn wij het van harte mee eens. Alleen waar de minister graag benadrukt in goed overleg met ons te zijn, ervaren wij dat duidelijk anders. Het Overhedenoverleg op woensdag 6 september is de eerste keer dat we als decentrale overheden op het hoogste niveau met dit kabinet overleggen.’

Luisteren naar gemeenten

Uit de stand van de uitvoering gemeenten 2023, die op 13 juli aan de minister van BZK is aangeboden, blijkt een disbalans tussen ambities, taken, middelen en uitvoerbaarheid, schrijft de VNG. Inwoners zijn daarvan de dupe. Om tot een sterker lokaal bestuur te komen, is het zaak om de komende periode de haalbaarheid van ambities centraal te stellen en goed te luisteren naar de praktijkkennis van gemeenten. Daarom vraagt de VNG de minister om te garanderen dat altijd een Uitvoeringstoets Decentrale Overheden (UDO) wordt uitgevoerd, ook bij wetgeving van andere departementen.

'Ravijnjaar 2026'

Het belangrijkste onderwerp tijdens het overleg is de structurele financiële situatie van gemeenten. Om de ambities te verwezenlijken is extra geld nodig. Vanaf 2026 is er sprake van een structureel gat van 3 miljard euro, het zogenoemde ‘ravijnjaar 2026’. Gemeenten hopen dat de komende Miljoenennota in een oplossing voorziet.

Twijfels over naleving code

Betrek ons bij de kabinetsformatie, is de boodschap van de decentrale overheden. Ze vinden dat de herziende Code Interbestuurlijke Verhoudingen, die in maart is herzien en ondertekend door het kabinet, de VNG, de Unie van Waterschappen en het Interprovinciaal Overleg, vol staat met goede afspraken over interbestuurlijk samenwerken. Maar zolang er twijfels bestaan over de naleving van de code door het rijk, zijn goede afspraken alleen niet genoeg.