Kwaliteit veiligheidshuizen moet beter

In overleg met partners in de veiligheidshuizen is een landelijk kader gemaakt dat de kwaliteit en effectiviteit van de veiligheidshuizen moet vergroten.

25 zetelgemeenten 

Per 1 januari 2013 lopen de budgetten voor de veiligheidshuizen via gemeenten en langs de lijnen van de veiligheidsregio’s. Door de overgang van de financiering van Openbaar Ministerie naar de 25 “zetelgemeenten”, krijgen gemeenten een grotere regisserende rol. Een zetelgemeente is overigens geen formele rol. Nergens staat dat deze gemeente meer taken heeft.

Congres veiligheidshuizen

Een boekje over de landelijke aanpak werd 5 februari gepresenteerd op het Landelijk Congres VeiligHeidsHuizen. Dat stond in het teken van discussie en overleg over de invulling in de praktijk van het veiligheidshuis en kennis delen tussen de professionals door middel van workshops en het behandelen van een casus. De deelnemers konden ook via Twitter meedoen. Het congres werd afgesloten door minister van Veiligheid & Justitie Ivo Opstelten en VNG-voorzitter Annemarie Jorritsma. 

Veelpleger opent congres
De opening werd gedaan door een voormalig veelpleger. De bedoeling was vanaf het podium, maar zijn verhaal kwam van een opnameband. Tot geruststelling van de aanwezigen bleek hij niet weer vast te zitten, maar kon hij tot zijn spijt niet aanwezig zijn vanwege een acuut medisch probleem. Zijn begeleider was er wel. Hij was positief over de samenwerking met het Veiligheidshuis in Utrecht. ‘Mijn cliënt kon zijn verhaal doen.’ Na een aanvankelijke methodestrijd tussen politie en zorg (opbergen vs hulp) loopt het goed. ‘We moeten wel goed kijken wat te doen bij een volgend strafbaar feit. Wees je er dan van bewust dat je hem twee jaar opsluit.’

 
Betere veiligheid in Rotterdam 

In een gesprek in de zaal en later met de pers gaven de Rotterdamse wethouder Jantine Kriens, procureur-generaal Annemarie Penn en Laurette Spoelman, programmamanager Doorontwikkeling Veiligheidshuizen van het ministerie van Veiligheid & Justitie aan hoe zij de praktijk zien nu de regie bij de gemeenten ligt. Volgens Kriens leidde het Veiligheidshuis al tot betere veiligheid in Rotterdam. Repressie en normstelling zijn heel belangrijk, maar daarmee alleen red je het niet. Zero tolerance is niet doorslaggevend, je moet ook kijken naar wat effectief is, naar preventie. Is er geen recidive? Social engineering achter de schermen.' En dat gaat nooit vanzelf en gemakkelijk is het niet. ‘Simpele dingen zijn vaak moeilijk. We moeten niet sterven in schoonheid van samenhang en regie.’

Netwerk belangrijker dan regie

Penn vindt dat partners moeten leren in hun verticale kolom te blijven, maar ook in de huid van de ander te kruipen en te laten zien wat ze kunnen. Ze is erg blij met de “vanzelfsprekende” overgang van de regie naar de gemeenten. ‘Gemeenten zijn meer verbonden met de partners in het veiligheidshuis. Dat heeft OM minder.’ Een domeindiscussie was er niet. ‘Het gaat om het netwerk, niet om wie de regie heeft.’

Regierol gemeenten is niet vanzelfsprekend 

Maar kunnen gemeenten hun zoveelste taak aan? Volgens Kriens, die ook voorzitter is van de stuurgroep van het veiligheidshuis Rotterdam, zullen gemeenten hun taak moeten leren tijdens proces. ‘De regierol is niet vanzelfsprekend. De spelers moeten schitteren. We hebben inderdaad al veel taken in handen. Als regisseur gaan we in bescheidenheid faciliteren. Maar we zullen ook andere sturingsinstrumenten meenemen.’

Inkoop van complexe zaken

Daar bedoelde ze mee het organiseren van inkoop op basis van de uitkomst van casusgesprekken of een persoonsgebonden aanpak voor de groep van 5 procent die altijd hulp nodig heeft of complexere zaken zoals voorzieningen voor beschermd wonen. ‘Dat geld komt steeds uit een ander potje. Dat moet er dan wel zijn. Maar het mag niet uit de pot van algemeen beleid, want dat beleid werkt niet voor hen.’  

Doelgroepen loslaten

Spoelman vindt in het landelijk kader belangrijk dat de doelgroepen worden losgelaten. ‘Eerst hadden we er vier: risicojongeren, daders en slachtoffers huiselijk geweld, nazorg (ex-gedetineerden) en veelplegers. Het wordt een spannende exercitie en dat moeten we met elkaar doen.’ De veiligheidshuizen moeten verder professionaliseren. De focus van casusoverleggen verandert. ‘Alleen ingewikkelde casussen komen in het veiligheidshuis.’

Wakker liggen

Bestuurlijk borging is er ook, vertelt Kriens. ‘Drie burgemeesters committeren zich plus terugkoppeling naar de achterban over de stand van zaken in het veiligheidshuis.’ Kriens blijft achter de mensen van de ggd staan, met hun soms onorthodoxe oplossingen. ‘Al maken ze soms fouten, dat hoort erbij.’ Maar wie is eindverantwoordelijk in de regio? Kriens: ‘Penn en ik zijn degenen die wakker liggen, als uiteindelijk verantwoordelijken.’ Maar uiteindelijk staat of valt alles bij de vraag of de partners niet alleen bij hun kerntaken blijven, maar ook met de groep samenwerken. Kriens: ‘Als ze alleen bij hun kerntaken blijven, en dat is een valkuil, dan betekent dat einde veiligheidshuis.’