‘Veel domme vragen van onervaren raad’

Na de gemeenteraadsverkiezingen van maart volgend jaar keert een derde tot de helft van de huidige volksvertegenwoordigers niet terug. Het verlies aan kennis en ervaring leidt volgens deskundigen tot een marginalisering van de raad.

Vervanging van dertig procent

De Nederlandse Vereniging voor Raadsleden, Raadslid.nu, gaat uit van een vervanging van dertig procent van de raadsleden. Zeker is volgens haar voorzitter Peter Otten dat het aantal raadsleden met twee of drie perioden kennis en ervaring snel afneemt. Marcel Boogers, hoogleraar Innovatie en Regionale Sturing aan de Universiteit Twente denkt dat een vertrek van 30 procent zelfs een vrij lage schatting is. ‘Vaak zie je dat niet meer dan de helft van de raadsleden zichzelf opnieuw kandidaat stelt. Een beetje doorstroming is natuurlijk gezond, maar als er te weinig collectief geheugen in de raad achterblijft, wordt het riskant.’

Onervarenheid
De omvangrijke vervanging, gecombineerd met onervarenheid op de domeinen die er de komende jaren toe gaan doen, maakt dat gemeenteraden marginaler worden, verwacht  Boogers. ‘Ik denk dat vooral de colleges daarvan profiteren. Die zullen door gemeenteraden minder worden uitgedaagd omdat ze eenvoudigweg onvoldoende kennis van zaken hebben. Ze kunnen het college wel irriteren door domme vragen te stellen. Maar een beetje wethouder beschouwt dat als een handige oefening: hij moet op straat immers ook antwoorden geven op domme vragen. De wethouder echt het vuur aan de schenen leggen, dat zie ik raadsleden de komende periode minder doen dan wat we de afgelopen jaren hebben gezien. Dat is slecht voor de lokale democratie.’

Zapcultuur
Raadslid.nu-voorzitter  Otten denkt dat de omvang van de uitstroom ook te maken heeft met wat hij ‘de zapcultuur’ noemt. ‘Mensen willen minder lang met één ding bezig zijn. Om uit te groeien tot een goed raadslid moet je daar zeker een jaar of zes voor uittrekken, drie tot vier avonden per week. Nogal wat raadsleden vinden dat lopende hun periode al te grijs worden en stappen eruit. Ze hebben genoeg gezien en vinden het tijd voor iets anders.’

Lidmaatschap steeds zwaarder
Wat bovendien meespeelt, is dat het lidmaatschap van de raad steeds zwaarder is geworden en weinig voldoening geeft, stelt Boogers. ‘Zeker de afgelopen periode zal haar tol eisen. Er moest ontzettend veel worden bezuinigd en om dat voor elkaar te krijgen, kwamen brede coalities tot stand die van raadsleden van deelnemende partijen een ijzeren discipline eisten. De oppositiepartijen hadden vaak nauwelijks iets in te brengen. Voor beide groepen raadsleden zal gelden dat ze zich nu afvragen wat ze vier jaar lang eigenlijk hebben zitten doen. En of hun maatschappelijk rendement niet groter is als ze na de verkiezingen voorzitter worden van de plaatselijke volleybalvereniging.’

Eerste deel in de 10-delige serie Op weg naar de raadsverkiezingen. Lees het hele verhaal in Binnenlands Bestuur, nr. 21.