Steun voor idee getrapte verkiezingen

De opkomst bij de waterschapsverkiezingen is blijven steken op 24 procent. Van alle uitgebrachte stemmen blijkt bovendien 9 procent ongeldig te zijn, omdat kiezers het biljet van een huisgenoot hadden ingestuurd met daarop hun eigen geboortedatum.

Voorzitter Sybe Schaap van de Unie van Waterschappen wijt de lage opkomst en het hoge aantal foutstemmen aan de ‘keiharde eisen’ die vooraf zijn gesteld aan het waarborgen van het stemgeheim en het voorkomen van fraude.

‘Op deze manier verkiezingen organiseren, moeten we niet meer willen’, meent Schaap. ‘De schroeven zijn veel te ver aangedraaid. Alsof mensen in een stemhokje soms niet worden geholpen bij het uitbrengen van hun stem. Het feit dat kiezers hun geboortejaar moesten invullen, heeft naar mijn indruk niet alleen tot fouten, maar ook tot weerstand geleid. Het heeft de achterdocht aangewakkerd. Kiezers gingen zich afvragen: “Waarom willen ze mijn geboortejaar weten?”.’

Schaap heeft wel ideeën - ‘richtingen’, zoals hij zelf zegt - over de wijze waarop de verkiezingen een volgende keer georganiseerd kunnen worden. ‘Je kunt denken aan getrapte verkiezingen, waarbij kiescolleges van raads- en statenleden kunnen bepalen wie in de waterschapsbesturen komen. Een andere mogelijkheid is om de hele zaak onder te brengen bij de Kieswet. Dan zou je de waterschapsverkiezingen op dezelfde dag kunnen houden als de gemeenteraadsverkiezingen.’

Marcel Boogers, universitair hoofddocent bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg, ziet wel wat in getrapte verkiezingen. ‘Dan zijn we verlost van die oeverloze discussies over de opkomst’, zegt Boogers. Getrapte verkiezingen garanderen democratische legitimatie, en een massale opkomst valt volgens Boogers toch nooit te verwachten. ‘Daarvoor staan de keuzes van een waterschapsbestuur veel te ver van de gemiddelde burger af.’ Het gelijktijdig organiseren van waterschapsen gemeenteraadsverkiezingen heeft om die reden volgens hem geen nut.

Ook directeur Nel van Dijk van het Instituut voor Publiek en Politiek (IPP) is voorstander van getrapte verkiezingen. ‘Ik vind dat niet zo’n gekke gedachte. Het garandeert democratische legitimiteit, net als bij de Eerste Kamer. En tevens krijg je een juiste afspiegeling van de samenleving in de waterschapsbesturen.’ Gezien de lage opkomst en het grote aantal foute stemmen is volgens Van Dijk ‘nauwelijks sprake van echte verkiezingen’. Zij betreurt het dat internetstemmen niet mogelijk was. ‘Dan zouden we ongetwijfeld een hogere opkomst, minder fouten, en daarmee realistischer verkiezingen hebben gehad. Nu is er een heel klein groepje dat heeft gekozen, en dat moet je eigenlijk niet willen.’

Sybe Schaap hoop dat de lage opkomst in elk geval niet leidt tot hernieuwde discussie over het voortbestaan van de waterschappen. ‘Laten we daar nou niet wéér over beginnen. We moeten in dit land een keer ophouden met al die wilde reorganisaties.’