Steden: meer invloed in VN

‘United Nations and Cities of the world’

Het wordt tijd dat de VN de belangrijke rol van steden erkent en dat institutionele hervormingen leiden tot formele participatie van steden in internationale besluitvormingsprocessen. Dat schrijven de burgemeesters bij gelegenheid van de 75ste verjaardag van de Verenigde Naties in een open brief. De coronacrisis maakt duidelijk dat het internationale systeem van natiestaten niet toegerust is om grote uitdagingen aan te gaan als het andere instituties en politieke lagen uitsluit, schrijven de burgemeesters.

Dat geldt ook voor uitdagingen als migratie, identiteitspolitiek en klimaatverandering. De burgemeesters wijzen erop dat 90 procent van de maatregelen voor klimaatadaptatie op lokaal niveau moet worden gerealiseerd en 65 procent van de duurzame ontwikkelingsdoelen. De 75ste verjaardag van de VN is volgens de steden een prima moment om te komen tot een ander internationaal politiek systeem: de United Nations and Cities of the World.

Burgemeester Jan van Zanen van Vredeen Veiligheidsstad Den Haag steunt vanuit zijn voorzitterschap van de VNG de oproep. ‘De VN zet zich al jarenlang in voor vrede, recht en duurzaamheid, alsook voor verregaande internationale samenwerking. Het is belangrijk om te beseffen dat gemeenten in Nederland én wereldwijd dit ook doen. Lokale vraagstukken zijn steeds vaker internationaal verweven. Relaties met steden in landen zijn belangrijk. Om van elkaar te leren, om samen mondiale uitdagingen aan te gaan en een signaal af te geven richting nationale overheden en internationale organisaties over de bijdragen die gemeenten  elke dag leveren aan de internationale agenda's die zij ondertekenen.’

Politieke entiteiten
Het zal moeilijk zijn om de rol van steden uit te breiden, want de VN is nu een internationale organisatie van natiestaten. Maar Van Zanen verwacht interesse. ‘Bij de VN is er meer en meer besef dat gemeenten niet alleen uitvoerders zijn, maar ook politieke entiteiten, en ook nog eens heel dicht bij de burgers. Afgelopen zomer nog bracht de VN een policy brief over de impact van COVID-19 op steden uit. Secretaris-generaal Guterres benadrukte bij de lancering dat juist lokale overheden aan de frontlinie stonden tijdens de crisis en de publieke dienstverlening overeind hielden.

Én dat de herstelplannen ook vooral uitwerking krijgen op lokaal niveau.’ Steden zitten al aan tafel als adviseur. De inbreng van lokale en regionale overheden richting de VN is geïnstitutionaliseerd via wereldkoepel United Cities and Local Governments (www.uclg.org).

De UCLG verenigt alle lokale overheden en hun verenigingen van gemeenten. In Nederland verloopt de vertegenwoordiging via de VNG. De UCLG is een geaccrediteerde partner van de VN en heeft op dit moment een consultatieve status binnen VN-vergaderingen. De inzet is volgens Van Zanen om een steviger ‘seat at the table’ te krijgen: op korte termijn via de observer-status; op lange termijn pleit de UCLG voor een transformatie van het multilaterale stelsel, dat ruimte biedt voor multi-level governance.

Drijvende kracht
De UCLG was stevig betrokken bij de gesprekken en onderhandelingen over de duurzame ontwikkelingsdoelen van de VN, die in 2015 zijn aangenomen. Het feit dat er een doel geheel gewijd is aan duurzame steden en gemeenschappen (doel 11) valt terug te herleiden naar de lobby van de UCLG. Nog liever had de UCLG gezien dat lokale overheden als drijvende kracht in alle doelen werden benoemd, dat bleek in de aanloop naar 2015 niet haalbaar.

We moeten de krachten bundelen, meent Van Zanen. ‘Er zijn inmiddels honderden stedennetwerken. Het Global Parliament of Mayors moet zo goed mogelijk samenwerken met andere netwerken zoals de UCLG en Eurocities. Met z’n allen moeten we onze lobbywerkzaamheden versterken. Ik zie dat de afgelopen tijd trouwens al gebeuren, maar het moet en kan nog beter. Nationale overheden zien ook dat het vooral in steden gebeurt, zowel voor wat betreft de vele grensoverschrijdende problemen als de oplossing. De natiestaat blijft belangrijk maar steden zijn als het ware herontdekt. Een soort van renaissance.’