Pas op bij het staken van stemmen in de raad

Als de stemmen staken in een niet-voltallige vergadering dan wordt conform de Gemeentewet de stemming uitgesteld naar een volgende vergadering.

Staken de stemmen opnieuw in die volgende vergadering, dan is het voorstel verworpen. De ratio van deze regeling is dat toevallige afwezigheid van één of meerdere raadsleden – daarvan is immers sprake indien de vergadering niet voltallig is – een niet al te dominante invloed mag hebben op de stemverhoudingen.

Door te verdagen naar een nieuwe vergadering kan dit effect worden gedempt. Bij belangrijke kwesties bestaat dan bijvoorbeeld de mogelijkheid om raadsleden van vakantie terug te roepen dan wel bij zieke raadsleden te proberen hen naar de gemeenteraad te brengen. Het element afwezigheid kan daarmee in zekere mate worden gerepareerd.

Staken de stemmen over hetzelfde voorstel echter opnieuw – ook al zijn in die nieuwe vergadering weer anderen afwezig – dan hoeft niet opnieuw te worden uitgesteld. Daarmee wordt de doelmatigheid gediend en ontstaat een adequaat evenwicht tussen besluitvormingsefficiency en het zo goed mogelijk tot uitdrukking brengen van de stemverhoudingen.

Een complicerend element ontstaat indien bij een moedervoorstel – bijvoorbeeld bij een bestemmingsplan – de stemmen staken of kunnen staken bij onderdelen, zoals bijvoorbeeld bij amendementen. In dat geval kan de situatie zich voordoen dat meerdere keren zou moeten worden uitgesteld. Dat herhaalde uitstel is uiteraard alleen aan de orde indien ook de nieuw belegde vergadering niet voltallig is.

De vraag is dan in welke situatie het nodig is om opnieuw uit te stellen. Is dat alleen nodig indien de stemmen staken bij het moedervoorstel of moet ook worden uitgesteld bij het staken van de stemming bij amendementen? En kan het dan voorkomen dat bij het ene amendement er een verwerping is omdat de stemming in een tweede vergadering heeft plaatsgevonden, terwijl bij andere en volgende amendementen er sprake is van een eerste vergadering. Moet dan opnieuw worden verdaagd en kunnen de overige amendementen en het moedervoorstel dan pas in de derde vergadering worden afgehandeld? En kan het in dergelijke gevallen zo zijn dat er zelfs meerdere vergaderingen nodig zijn om uiteindelijk tot afronding te komen?

Vanuit een oogpunt van besluitvormingsefficiency is het steeds opnieuw verdagen van de besluitvorming beslist ongewenst. De maatschappelijke en publieke kosten van dergelijke vertragingen raken in dergelijke gevallen in onbalans met de ratio van de voorschriften uit de Gemeentewet. Ondanks die onmiskenbare nadelen moet worden vastgesteld dat er geen ruimte bestaat om anders te handelen dan is voorzien in de wettelijke voorschriften. En dat heeft vooral te maken met het feit dat amendementen moeten worden beschouwd als afzonderlijke voorstellen.

In de termen van de Gemeentewet wordt over ieder wijzigingsvoorstel afzonderlijk gestemd. Bij ieder wijzigingsvoorstel, maar uiteraard vooral bij de meer ingrijpende voorstellen, moeten de stemverhoudingen in de raad zo goed mogelijk tot uitdrukking komen. Bij niet voltalligheid en staken van stemmen moet er worden verdaagd. Daarbij kan een verdaging het gevolg zijn van een staking van stemming bij het eerste amendement. De stemming over de andere amendementen wordt dan aangehouden en ook de stemming over het moedervoorstel.

Staken de stemmen opnieuw in de volgende vergadering bij opvolgende amendementen, dan is er geen enkele rechtsgrond te bedenken waarom de procedure die gold voor het eerste amendement niet ook van toepassing zou moeten zijn op de stemming over volgende amendementen. Dat dit het besluitvormingsproces ophoudt, is erg vervelend, maar ook dat nadeel kan niet worden ingeroepen om een onderscheid te maken tussen de afhandeling van het ene en het andere voorstel.