Vertrouwen in ‘Den Haag’ weg na uitblijven jeugdgeld

De woede bij gemeenten is groot over het uitblijven van kabinetsgeld om de tekorten jeugdzorg te dichten. Het is echter te vroeg om de deur richting het kabinet dicht te gooien. De hoop is gevestigd op de arbitrage, al hebben sommigen er geen vertrouwen in dat een nieuw kabinet het semi-bindende advies van deze ‘commissie van wijzen’ ook daadwerkelijk gaat overnemen.  

Klinkklare onzin

Het argument van staatssecretaris Paul Blokhuis (jeugdzorg, ChristenUnie) dat het als demissionair kabinet ‘niet chic’ is om daags voor de Kamerverkiezingen veel geld uit te geven, en daarom gemeenten geen extra jeugdgeld krijgen, wordt weggehoond. ‘Dat is klinkklare onzin’, fulmineert de Vlissingse wethouder Albert Vader (jeugd, PSR). ‘Dit probleem ligt al jaren op het bordje van het kabinet. Daarnaast worden er miljoenen vrijgemaakt voor ondersteuning van allerlei sectoren, waarom kan er dan geen extra geld naar de jeugdzorg.’

 

Beschamend

Zijn Zoetermeerse collega Jakobien Groeneveld (GroenLinks) sluit zich daar volmondig bij aan. ‘Dit demissionaire kabinet heeft vrijdag nog wel fors extra geld uitgetrokken voor de TONK-regeling (Tijdelijke Ondersteuning Noodzakelijke Kosten, red). Dat kan blijkbaar wel. Of je doet niets meer als demissionair kabinet of je neemt gewoon besluiten. Ik kan de achterliggende reden van het kabinet niet achterhalen om nu geen geld voor de jeugdzorg vrij te maken.’ Ook Vader ‘snapt er helemaal geen snars van.’ Hij vindt het ‘beschamend’ en een ‘dieptepunt’ dat de VNG nu heeft moeten uitwijken naar arbitrage. ‘De overheid laat ons in de kou staan.’

 

Toch is arbitrage nu het enige middel dat gemeenten kunnen inzetten, vinden de meeste lokale bestuurders. De deur dichtgooien naar het kabinet ‘past niet bij onze rol en onze taakopvatting’, stelt burgemeester Christiaan van der Kamp (CDA) van Bodegraven-Reeuwijk. Dat lost niets op, vindt de Heerenveense wethouder Jelle Zoetendal (jeugd, Wmo, PvdA). ‘Daarmee raak je niet het rijk, maar onze inwoners.’

 

Deur dicht

De Laarbeekse wethouder Joan Briels (jeugdzorg, De Werkgroep) vindt het terecht dat het VNG naar het arbitrage-instrument heeft gegrepen. ‘De tijd van netjes praten houdt een keer op. We zijn er niet op uit om zaken op de spits te drijven, maar we worden hiertoe gedwongen.’ Wat Groeneveld betreft, slaan gemeenten de deur met het kabinet nu wel al dicht, maar ze weet dat gemeenten daarover verdeeld zijn. Het kabinetsbesluit om gemeenten financieel niet tegemoet te komen ervaart ze als ‘een klap in het gezicht. Het is een schoffering van gemeenten.’

 

Wantrouwen

Het wantrouwen dat een nieuw kabinet de uitkomst van de arbitrage naast zich neerlegt, leeft onder meer bij burgemeester Van der Kamp. ‘Het kabinet weet ook nu al dat de problemen groot zijn. Er ligt sinds eind vorig jaar een helder rapport van AEF, net zoals er ook een helder rapport ligt over de financiële gevolgen van het Wmo-abonnementstarief. Daarin is de aanzuigende werking bewezen. Het kabinet doet er echter niets aan. We worden behandeld als een stiefkindje.’ Ook Groeneveld vreest dat het nieuwe kabinet over de uitkomst van de arbitrage ‘heen zal walsen’.  

 

Onbenullige bestuurslaag

Diverse andere wethouders vinden dat het kabinet gemeenten als onbenullige bestuurslaag wegzet, wat op zijn zachtst gezegd tot irritatie leidt. ‘Het kabinet pretendeert één overheid te zijn, maar het kabinet laat gemeenten zitten’, stelt Vader. ‘Het rijk laat zijn spierballen zien en wij worden als Calimero weggestuurd’, vindt Zoetendal. Mooie woorden van ministers en staatssecretarissen dat gemeenten ‘de eerste overheid’ zijn, zijn inmiddels loze woorden, geeft een aantal wethouders aan.

 

Laatste strohalm

Als het kabinet de uitkomst van de arbitrage naast zich neerlegt, is wel de tijd rijp om als gemeenten een vuist te maken, vinden de lokale bestuurders stuk voor stuk. ‘Als de arbitrage niets oplevert, dan is de maat vol en moeten gemeenten besluiten bepaalde taken niet meer uit te voeren’, aldus Van der Kamp. ‘Als het kabinet de uitkomst van de arbitrage naast zich neerlegt, wordt het wel een heel moeilijk verhaal’, stelt ook Briels. ‘De arbitrage is de laatste strohalm. Als dit op 1 mei tot niets leidt, moeten wij ook onze spierballen laten zien’, vindt Zoetendal, die het tegelijkertijd een ongelijke strijd met het rijk noemt.

 

Gênante vertoning

Op Twitter lieten veel wethouders en burgemeesters zich vrijdag niet onbetuigd. Boosheid, teleurstelling en ongeloof streden om voorrang. ‘Wat een gênante vertoning van het rijk!’, twitterde burgemeester Gert-Jan Kats van Veenendaal. ‘Dit is echt onvoorstelbaar’, reageerde jeugdwethouder Wouter Struijk (PvdA) van Nissewaard op Twitter, met een smiley waar het stoom uit de hersenpan opstijgt. ‘Had toch echt gehoopt op een ander besluit van dit kabinet. Kan het eigenlijk niet geloven’, twitterde burgemeester Cora-Yfke Sikkema (GroenLinks) van Oldambt.

 

Kinderen in de kou

‘Stel de jeugdzorg centraal en geef financieel, maar zeker ook inhoudelijk, perspectief en ruimte aan gemeentes. NUL euro is echt veel te weinig voor de uitdagingen waar we voor staan. Teleurstellend dat het tot arbitrage moet komen’, twitterde wethouder Geert-Jan Hendriks (jeugd, D66) uit Gooise Meren. ‘Schandalig dat kabinet kwetsbare kinderen in de jou laat staan. En de gemeenten die hen en hun ouders een helpende hand moeten bieden. Er valt wat te kiezen volgende week: weer VVD, CDA, D66 en CU? Of een nieuwe koers waarbij mensen ipv bedrijven op de eerste plaats komen?’, twitterde PvdA-wethouder Maarten Hoelscher (sociaal domein) uit Huizen. Wethouder Niek Wind (Gemeentebelangen) uit Borger-Odoorn twitterde: ‘Diep triest en beschamend.’