‘We zoeken te veel naar de verschillen’

Sharon Dijksma had goed over het voorzitterschap nagedacht toen ze dit voorjaar in de slag ging met de voordrachtcommissie van de VNG. Ze maakte een verpletterende indruk op het gezelschap. Bij haar voordracht liet commissievoorzitter René Verhulst optekenen dat Dijksma (PvdA) een ‘herkenbaar boegbeeld en een verbinder’ is, ‘die door haar bestuurlijke netwerk en politieke contacten in staat is om zichtbare resultaten te bereiken die voor de grote en kleine gemeenten belangrijk zijn’.  

Belang

Dijksma’s verhaal begint bij het belang van de VNG. ‘Het is een vereniging die aan belangenbehartiging moet doen in een tijd waarin de lokale overheden steeds belangrijker worden. Je ziet dat het zwaartepunt van het beleid eigenlijk voortdurend naar die lokale overheden verschuift.’

Kikkers

Maar ook een vereniging waarbinnen gemeenten zich alliëren in kleinere clubs. Kennelijk zijn de verschillen te groot. Je hebt de G4 (de grootste vier) die hun eigen gang gaan (‘een beetje’, lacht Dijksma), de G40 (de grootste veertig), de P10 (plattelandsgemeenten), de M50 (middelgrote gemeenten), de K80 (kleine en krachtige gemeenten), de R8 (grote gemeenten ontstaan na herindeling). Hoe hou je al die kikkers – groot en klein – in de kruiwagen, en voorkom je dat ze elkaar gaan dwarszitten? ‘Sharon is niet te benijden’, zei een burgemeester tijdens het VNG-congres.

Leuk

Sharon vindt het vooral leuk. Werk aan de winkel. En al die clubs binnen de VNG vindt ze trouwens prima. ‘Daar hebben we alleen maar een hoop lol van, maar dan moeten we wél goed met elkaar samenwerken. Daar zie ik ook echt een rol voor mijzelf en voor het VNG-bestuur weggelegd. Hoe zorgen we ervoor dat de VNG een knooppunt blijft voor al die netwerken en samenwerking in regio’s stimuleert?’

Stad en platteland

Dat de discussie over stad en platteland ook binnen de VNG een hot item is, bleek op de laatste dag van het congres, toen gestemd moest worden over de nieuwe vicevoorzitter. Die verkiezing was altijd een hamerstuk, nu niet. Om de driehonderd kleine gemeenten ‘een stem in het bestuur te geven’, stelde VVD-burgemeester van Doetinchem Mark Boumans zich in april kandidaat voor het vicevoorzitterschap. Hij zou ‘s lands regio beter vertegenwoordigen dan de door het VNG-bestuur voorgedragen ‘grote stads’-kandidaat Koen Schuiling (VVD) uit Groningen. Terwijl het in Groningen stil bleef, zette Boumans in Doetinchem een heuse verkiezingscampagne op touw.

Netwerkborrel

De media werden in mei benaderd door compadres van de Doetinchemse burgemeester. Aan de vooravond van het VNG-congres in Groningen organiseerden de M50, P10, K80 en R8 onder de rook van de Martinitoren zelfs een ‘netwerkborrel’ om hun kandidaat uit de Achterhoek in het zonnetje te zetten.

Bij elkaar

De nieuwe VNG-voorzitter was bij die netwerkborrel van de kleinere gemeenten in ‘t Feithuis. Sharon Dijksma: ‘Ze hadden mij uitgenodigd en ik ging er met liefde naartoe. Ik heb er ook gesproken. Ook in onze vereniging merk ik nog wel eens dat we de neiging hebben om regio’s of delen van het land tegenover elkaar te plaatsen. Ik vind het heel belangrijk om de boel bij elkaar te houden. Ik heb gezegd: ik vertolk ook júllie geluid. Alle geluiden verdienen een serieuze plek binnen de organisatie. Ik wil een voorzitter voor álle gemeenten zijn.’

Overeenkomsten

De regiolobby voor het vicevoorzitterschap van de VNG bleek een doorslaand succes: 61 procent van de leden stemde voor Mark Boumans, 39 procent voor gastheer Koen Schuiling. VNG-voorzitter Dijksma: ‘Dat was echt een kwestie voor de leden, niet voor mij. Het was een democratisch besluit. Tegelijk, en dat vind ik wel belangrijk, woedt hieronder de discussie over stad en platteland en regio versus Randstad. Daarin moeten we elkaar vinden. Als wij dat als lokale bestuurders niet doen, wie gaat het dan wel doen? Als we te veel op zoek gaan naar de verschillen dan verzwakken we onszelf. Ik wil met de VNG op zoek naar de overeenkomsten.’

Vertrouwensbreuk

Die zoektocht moeten de gemeenten zélf ondernemen, zoals ze ook tezamen minder afhankelijk van het rijk en zelfstandiger moeten worden. Sharon Dijksma: ‘Ik zie de slagvaardigheid van het rijk de komende jaren niet heel snel fundamenteel veranderen. Met het rijksbeleid dat we nu op ons af zien komen, stevenen we af op de volgende crisis: een fundamentele vertrouwensbreuk tussen overheden.’

In eigen hand

Van Dijksma moeten gemeenten daarom het heft meer in eigen hand nemen en meer doen dan alleen hoge verwachtingen hebben van het rijk. ‘Wij moeten zélf bepalen wat belangrijk is in het beleid en hoe dat eruit moet zien, in plaats van het rijk te vragen: “Hebben jullie er al over nagedacht? Wanneer komt het voorstel?” Je kunt ook zelf met voorstellen komen. Dat kan bijvoorbeeld door initiatiefwetsvoorstellen te maken en die bij het parlement neer te leggen. Eigenlijk zouden we het graag zó doen. Dat is een andere manier van je opstellen als partner van het rijk dan we gewend zijn.’

Lees het hele interview met Sharon Dijksma deze week in Bb12 (inlog)