Scepsis over grip op gemeenschappelijke regelingen

Raadsleden ervaren een gebrek aan grip op gemeenschappelijke regelingen, maar hoe effectief gaat de aankomende wetswijziging zijn om de problemen te verhelpen? Minister Ollongren (Binnenlandse Zaken, D66) doet haar best om Eerste Kamerleden gerust te stellen. ‘Dit wetsvoorstel is nodig om de democratische legitimatie van gemeenschappelijke regelingen te versterken.’

Averechtse werking

De SP-leden vragen zich af of het wetsvoorstel wel de juiste oplossing is om de grip van overheden op gemeenschappelijke regelingen te versterken. Kan het niet averechts werken, als het de slagkracht van de regelingen vermindert? Bij de totstandkoming is nadrukkelijk geluisterd naar de ervaringen van raadsleden, burgemeesters en andere betrokkenen, antwoordt Ollongren. ‘Daarom vertrouwt de regering erop dat dit wetsvoorstel ook in de praktijk daadwerkelijk bijdraagt.’

Zienswijzen

De wetswijziging maakt het onder meer mogelijk om te kiezen voor een gemeenschappelijk adviescommissie (met raadsleden van deelnemende gemeenten) of het gebruik van zienswijzen (gegeven door raden aan het dagelijks bestuur van de regelingen). De Raad van State adviseerde echter dat het wetsvoorstel misschien niet de juiste oplossing is. Op aanraden van de PvdA-leden worden de ‘genoemde risico’s van rolonduidelijkheid, vertraagde besluitvorming en het niet-inzetten van de voorgestelde instrumenten door te gerichte capaciteit bij gemeenteraden’ expliciet meegenomen in evaluaties.

Van onderop

Ook de SP-leden delen de zorgen over wat de Raad van State opmerkt. Ollongren benadrukt dat de regering erop vertrouwt dat dit wetsvoorstel tot verbetering gaat leiden. Behalve de genoemde gesprekken met betrokkenen is een juridische analyse uitgevoerd, zijn er verschillende voorstellen getoetst en is er een formele consultatie geweest. ‘Het voorstel is dus van onderop tot stand gekomen met veel inbreng van degenen die de problemen ervaren en gaan werken met de nu voorgestelde wijzigingen.’

Paradox

Volksvertegenwoordigers hebben het al druk en de ChristenUnie-fractie vraagt zich af of er geen gevaar is van een ‘legitimatie-paradox’: er komen meer mogelijkheden en bevoegdheden, maar die kunnen raadsleden door tijdgebrek niet gebruiken en daarop kunnen ze worden afgerekend. Goede controle begint volgens Ollongren bij het hebben van de juiste mogelijkheden en dit voorstel voorziet daarin. ‘Echter, niet elk instrument bij elke gemeenschappelijke regeling hoeft gebruikt te worden.’