Samenhang in wat los zand lijkt
‘Het verleden is de proloog’, zei Shakespeare. Kennis van recente Europese geschiedenis is daarom onontbeerlijk voor een goed begrip van eigentijdse opgaven aan het openbaar bestuur. De MH17 tragedie en de opstelling van Rusland is niet te begrijpen zonder kennis van het uiteenvallen van de Sovjetunie. De discussie over een Polenhotel is gebaat bij inzicht in de ontwikkeling van migratie en Europese eenwording.
Meestervertelling over Europa na ‘50
De Brexit en alle komende gevolgen ervan zijn te relateren aan het verval van het Britse imperium. De aanhoudende EU-discussie, de redding van Griekenland, de bredere invoering van de euro, allemaal zijn ze onderdeel van de recente Europese geschiedenis.
De meesterverteller die samenhang aanbrengt tussen soms schijnbaar losstaande gebeurtenissen is de Britse hoogleraar Ian Kershaw, wiens werk vrijwel steeds direct in vertaling verschijnt. Hij werd bij een breder publiek bekend met zijn dubbelbiografie over Adolf Hitler. Recent beschreef hij als inmiddels 75-jarige in een tweeluik de recente Europese geschiedenis.
Twee jaar geleden verscheen ´De afdaling in de hel´, over Europa van 1914-1949. Daarin betoogde hij dat de Tweede Wereldoorlog alleen kan worden begrepen vanuit de eerste, maar ook dat de vrede sinds 1945 alleen kan worden begrepen vanuit de Tweede Wereldoorlog. Nooit meer oorlog en internationale samenwerking in plaats van nationalisme werd het devies.
Nu werkt hij de lange vrede sindsdien uit in ‘Een naoorlogse achtbaan’. Daarin weet Kershaw weer overtuigend grote lijnen te schetsen en die in te kleuren met veel oog voor detail. De vele verbindingen die hij legt, geven een context mee voor actuele opgaven.
Wat onheilspellend is zijn laatste hoofdstuk over de jongste geschiedenis, getiteld ‘Crisistijd’. De financiële crisis, migrantenstromen, de nieuwe golf van terroristische aanslagen, de Krim en Brexit. Kershaw is er niet gerust op en legt steeds weer verbanden tussen gebeurtenissen eerder in de 20e eeuw en nu. Daarin is hij enerzijds een zorgvuldige chroniqueur die alles nog eens goed op een rij zet, maar zijn epiloog is ook een appel.
Hij vreest een nieuwe periode van onveiligheid. Europa, waarin grote prestaties zijn geleverd en dat ook zware teleurstellingen kende en zelfs catastrofes, wacht mogelijk een nieuwe instabiliteit. De NAVO en EU hebben ons vrede en voorspoed gebracht maar geen gezamenlijke Europese identiteit. Toch eindigt hij voorzichtig positief. De ‘veertig landen met zestig talen’ lossen samen meer op dan ooit – al is de idee van één Europa niet bewaarheid geworden.
Citaat uit het boek
‘Als je in de zomer van 2017 door de spleten gluurde van de poort met toekomst erop, leken de paden niet volledig in duisternis gehuld’
Een naoorlogse achtbaan europa 1950-2017, Ian Kershaw, Spectrum 2018, 704 pagina’s, ISBN 9789000346998; 29,99 euro
Plaats als eerste een reactie
U moet ingelogd zijn om een reactie te kunnen plaatsen.