Montfoort en IJsselstein moeten claims opgeven

Zet een streep onder het verleden en richt je blik op de toekomst. Met die boodschap kwam Bas Eenhoorn dinsdagavond naar IJsselstein en Montfoort, waar hij aan beide gemeenteraden zijn voorstel toelichtte voor de financiële afwikkeling van de ontvlechting van de gemeenschappelijke ambtelijke organisatie.

De burgemeester van Amstelveen was door de Utrechtse commissaris van de koning gevraagd als mediator in het geschil tussen beide gemeenten. Vorig jaar december trok IJsselstein de stekker uit de gemeenschappelijke regeling Utrechtse Waarden (UW) wegens de gebrekkige dienstverlening en oplopende financiële tekorten. Vanaf 1 januari 2019 maken beide gemeenten een nieuwe start met een eigen ambtelijk apparaat, maar over de financiële afwikkeling konden ze het tot nu toe niet eens worden. Arbitrage bleek geen begaanbare weg, omdat IJsselstein die wilde beperken tot de financiële aspecten en Montfoort ook een uitspraak wilde over de juridische kant van de zaak.

Imagoschade

Eenhoorn ontraadt beide gemeenten een gang naar de rechter: ‘Als je strijdt om een koe, kost dat een koe. Bovendien lijden beide gemeenten imagoschade als ze rollebollend over straat gaan.’ Eenhoorn raamt de claim van Montfoort op 1,2 miljoen euro en die van IJsselstein op 5 à 6 ton. Een rechterlijke uitspraak zou lang op zich laten wachten en al die tijd weten de gemeenten niet waar ze aan toe zijn.  Daarom heeft hij in zijn advies een ‘Salomonsoordeel’ geveld: een totaalpakket waaraan niet te tornen valt. ‘Take it or leave it.’

Schuldvraag 

Bas Eenhoorn doet geen uitspraak over de schuldvraag: ‘Het beëindigen van de samenwerking door één partner zegt niets over de (mogelijke)medeverantwoordelijkheid van de andere partner.’ Het is inherent aan de Wgr dat een van de deelnemers kan besluiten uit te treden. Bovendien is het tempo van de ontvlechting een gezamenlijke keuze. Daarom stelt Eenhoorn voor de ontvlechtingskosten over beide partijen te verdelen volgens de eerder afgesproken verdeelsleutel, die is gerelateerd aan de omvang van beide gemeenten. Hij komt niet tegemoet aan de wens van IJsselstein om de verdeelsleutel voor het jaar 2018 te herijken. Dat zou een tijdrovend en ingewikkeld proces zijn, waardoor beide ambtelijke organisaties niet weten waar ze op 1 januari aan toe zijn.

Frictiekosten

Beide gemeenten krijgen te maken met frictiekosten voor de veranderingen per 1 januari. Ook hiervoor kunnen ze elkaar niet verantwoordelijk houden, meent Eenhoorn. ‘Tot 1 januari 2019 hebben de gemeenten gezamenlijk via het UW-bestuur de benodigde investeringen in formatie en opleiding kunnen doen en vanaf 1 januari hebben de gemeenten daarin hun eigen verantwoordelijkheid.' Hij maakt een uitzondering voor het onderdeel huisvesting. De UW-organisatie zetelt in het gemeentehuis van IJsselstein. Daardoor is minder geïnvesteerd in de locatie Montfoort. Die moet nu weer als zelfstandig opererend gemeentehuis gaan functioneren. Dat brengt extra kosten met zich mee. Eenhoorn vindt het daarom billijk het bedrag dat resteert in de UW-begroting (100.000 euro) hiervoor ter beschikking te stellen.

Extra personeel

Eenhoorn realiseert zich dat de Montfoortse organisatie een kwetsbare startsituatie heeft. Op zijn verzoek heeft Gedeputeerde Staten daarom de bereidheid uitgesproken als overbruggingsperiode ‘enige formatieve en kwalitatieve capaciteit’ beschikbaar te stellen. De ontvlechting neemt niet weg dat beide gemeenten ook in de toekomst moeten samenwerken om bovenlokale problemen aan te pakken. ‘Hierbij staat het belang van de inwoners én de regio centraal’, stelt Eenhoorn. Dat beide gemeenten die noodzaak ook inzien, blijkt volgens hem uit de afspraken die ze hebben gemaakt over de uitvoering van de ICT en de backoffice sociaal domein. Via een dienstverleningsovereenkomst koopt Montfoort deze diensten in bij de buurgemeente.

Schone lei

Wethouder Bernd Roks van IJsselstein sprak dinsdagavond namens het college zijn steun uit voor het voorstel van Eenhoorn: ‘Dit advies maakt dat we vooruit kunnen en dat er geen open eindjes ontstaan.’

Het college van Montfoort heeft nog geen standpunt ingenomen, maar het advies geagendeerd voor de raadsvergadering van 10 december. Afgaande op de reacties van de raadsleden in beide gemeenten na de toelichting van Eenhoorn, overheerst opluchting over de mogelijkheid 1 januari 2019 met een schone lei te kunnen beginnen. Burgemeester Petra van Hartskamp van Montfoort verwoordde het als volgt: ‘Het is erg jammer dat de samenwerking die in 2014 is gestart nu na slechts vier jaar ter ziele is. Maar gedane zaken nemen geen keer en het is in het belang van onze prachtige gemeente om de blik naar de toekomst te hebben.’