Voorkeursstemmen op vrouwen betalen zich uit

De landelijke oproep van Stem op een Vrouw om op vrouwen te stemmen lijkt wederom een succes. Het aantal gemeenten waar minstens de helft van de raadsleden vrouw is, is gestegen van 7 (van de 345) naar 24 gemeenten, in nog eens 23 gemeenten zit maar één man meer. ‘Wat politieke partijen zelf niet fiksen, is de kiezer aan het doen. Deze beweging gaat niet meer weg.’

37 procent vrouw

In de nieuw verkozen gemeenteraden is nu 37 procent van de raadsleden vrouw. Tot voor kort waren vrouwen in vrijwel elke raad in de minderheid, maar vooral steden zijn bezig aan een inhaalslag: in de 70 grootste gemeenten is nu gemiddeld 41 procent van de raadsleden vrouw. In 2018 werden in de 70 grootste gemeenten nog 70 extra vrouwen met voorkeurstemmen verkozen, dit jaar gaat het om 180 extra vrouwen. Die groei vindt overigens niet plaats dankzij meer gelijkheid op de kieslijst, merkt de stichting Stem op een Vrouw fijntjes op, maar dankzij de kiezer. Door heel Nederland stemden kiezers 459 extra vrouwen de raad in die op een onverkiesbare plek stonden.

Groningen

In 90 procent van de gevallen zijn zij verkozen in plaats van een hoger geplaatste man. Groningen maakte van alle gemeenten de grootste sprong: de Groningse kiezer stemde zeven extra vrouwen van zes verschillende politieke partijen de raad in. Het aandeel vrouwen in de Groningse raad is voor het eerst (iets meer dan) de helft: het aandeel vrouwen neemt hier toe van 31 naar 53 procent. Van het feit dat steeds meer mensen bewust op vrouwen stemmen die iets lager op de kieslijst staan, plukken vrouwelijke kandidaten ‘en natuurlijk kiezers zelf’ nu de vruchten, aldus Devika Partiman, voorzitter van Stem op een Vrouw. ‘We zien dat mensen bewuster stemmen op een vrouw die bij hen past. Het is heel bijzonder als iemand het mede dankzij jouw stem tóch haalt.’

Hele politieke spectrum

Progressieve kiezers stemmen vaker ‘slim’ op vrouwen, maar over het hele politieke spectrum wordt ook gestemd voor meer vrouwen. Voor de ChristenUnie kwamen er 14 extra vrouwen in de raad, 37 voor de VVD, 39 voor PvdA, 53 voor het CDA, 61 voor D66 en 76 voor GroenLinks. De kandidaten die verkozen worden met voorkeurstemmen nemen meestal die zetel ook in. Volgens Partiman is het een misverstand dat kandidaten die niet helemaal bovenaan de lijst staan, niet verkozen zouden willen worden. ‘Velen van hen willen degelijk de raad in, maar de plekken aan de top zijn beperkt en gaan vaker naar oudere witte mannen. Onder meer vrouwen, jonge mensen en mensen van kleur trekken aan het kortste eind.’

Wageningen koploper

Voor de verkiezingen waren in zeven gemeenten vrouwelijke raadsleden in de meerderheid. Nu is dat dus in 24 gemeenten het geval, waaronder 'koploper' Wageningen (64 procent), Delft (59 procent), Zwolle (59 procent), Utrecht (57,8 procent), Leeuwarden (56,4 procent) en Nijmegen (56,4 procent). In geen enkele gemeente zit géén vrouw in de raad. Na de verkiezingen van 2018 was dit nog in één gemeente het geval: Hardinxveld-Giessendam. Daar zijn nu drie vrouwen in de raad verkozen (17,6 procent). Het aandeel vrouwen is het laagst in de gemeenteraden van Terschelling (9,1 procent) en Steenbergen (10,5 procent) gevolgd door Druten en West Maas en Waal (beiden 11,8 procent).

Bekijk hier welk percentage vrouwen er in uw gemeenteraad zaten en zitten.

Verandering

Al is de stichting positief, van gelijkheid is nog absoluut geen sprake, aldus Partiman. ‘We hebben het over enkele tientallen gemeenten waar vrouwen nu gelijk kunnen meepraten, versus ruim 300 gemeenten met een vaak ruime meerderheid van mannelijke raadsleden.’ Het baart de organisatie zorgen. De politiek is volgens hen voor veel vrouwen geen veilige plek, waar werkomstandigheden niet voldoende op hen aansluiten. Vrouwelijke politici zijn gemiddeld korter dan mannen politiek actief. De komende jaren moet volgens Partiman worden ingezet op het meer inclusief maken van de raad om uitval van de verkozen vrouwen te voorkomen. ‘Maar met deze verkiezingsuitslag kunnen partijen hier hopelijk niet meer omheen: er hangt verandering in de lucht.’