Rijksambtenaar vaakst in beeld bij omkoping

Analyse
Die conclusies trekt de Rijksrecherche op grond van een vandaag uitgebrachte analyse van 221 meldingen en 73 onderzoeken door de Rijksrecherche en de bijzondere opsporingsdiensten FIOD/ECD en SIOD.  

Omkoping
In de onderzochte meldingen uit de jaren 2003 tot en met 2007 kwamen in totaal 265 ambtenaren voor. Tegen 87 van hen is indertijd nader onderzoek ingesteld. Van de 334.000 ambtenaren in Nederland komt dus op jaarbasis gemiddeld één op de 19.000 voor in corruptieonderzoeken, zo heeft de Rijksrecherche nu becijferd. Dat getal varieert echter nogal per overheidssector. Van de Rijksambtenaren komt jaarlijks gemiddeld één op de vierduizend voor in meldingen over omkoping, en één op de 14.000 duikt op in opsporingsonderzoeken naar dit delict. Eén op de 10.000 gemeenteambtenaren krijgt te maken met een melding en één op de 24.000 met een onderzoek. Van de ambtenaren bij de provincies, de rechterlijke macht of de waterschappen wordt elk jaar gemiddeld één op de 67.500 aan omkopingsonderzoek onderworpen.

Kwetsbaar
Volgens de Rijksrecherche kan op grond van haar analyse echter niet worden gesteld dat rijksambtenaren corrupter zijn dan gemeenteambtenaren. De geconstateerde verschillen kunnen ook met andere factoren te maken hebben: ‘kwetsbare’ activiteiten (zoals de bouw) kunnen ongelijk over de overheidssectoren zijn verdeeld. Ook kan de alertheid op omkoping uiteenlopen per overheidsdienst. Hoe alerter een orgaan is, hoe meer meldingen en aangiftes. ‘Dit verschijnsel staat bekend als de integriteitsparadox’, aldus de Rijksrecherche in haar rapport ‘Niet voor persoonlijk gebruik! – Omkoping van ambtenaren in de civiele openbare sector’.

Bouw
Grootste veld van corruptieonderzoek is de sector ‘bouw en onroerend goed’. Van de 59 onderzoeken die de Rijksrecherche tussen 2003 en 2007 verrichte naar ambtelijke omkoping, spelen er 34 op dit terrein. Andere sectoren die vooral in meldingen vaak voorkomen zijn het gevangeniswezen, grensbewaking, alsmede toelating, verblijf en naturalisatie van vreemdelingen.

Ouder dan 50
Opvallend is het gegeven dat tachtig procent van de ambtenaren die de Rijksrecherche onder de loep heeft genomen, mannen ouder dan 50 zijn. Het gaat vooral om hoge gemeenteambtenaren in het werkveld ‘bouw en onroerend goed’.  De Rijksrecherche plaatst wel meteen een kanttekening: het huidige onderzoek is te beperkt om te concluderen dat ambtenaren met deze kenmerken per definitie omkopingsgevoeliger zijn. Bovendien, zo legt de dienst uit, is de ernst van de omkoping één van de criteria om een rijksrechercheur erbij te halen. Hoe hoger de functie, hoe groter de impact van de omkoping. En vrouwen zijn nu eenmaal minder actief boven het zogeheten ‘glazen plafond’, aldus het rapport.

Initiatief
Geconstateerd is ook dat de ambtenaar zelf vaker het initiatief neemt tot omkoping dan de externe partij. De term ‘passieve omkoping’ voor een ambtenaar die zich laat omkopen noemt de Rijksrecherche dan ook ‘enigszins misleidend’.

Lees hier het rijksrecherche-rapport Niet voor persoonlijk gebruik. Omkoping van ambtenaren in de civiele openbare sector.