Leren conflicten zelf op te lossen

Een belangrijk maar moeilijk onderwerp, bezien vanuit 27 verschillende perspectieven. Dat biedt de bundel bijdragen over herstelrecht. Met herstelrecht wordt gedoeld op de vorm van alternatieve geschillenbeslechting die is ontstaan in het strafrecht maar zich inmiddels uitstrekt tot veel meer domeinen.

In een bundel die is geredigeerd door de criminologen Jacques Claessen en Anneke van Hoek, denken allerlei wetenschappers na over hoe herstelrecht en herstelgericht werken op hun vakgebied een meerwaarde kan hebben.

Wat zijn dan de kansen en de uitdagingen? Die vragen worden beantwoord door wetenschappers die hun sporen hebben verdiend in allerlei takken van de geestesen de natuurwetenschappen. Sociologen, neuropsychologen, economen, biologen, theologen, historici, cultureel-antropologen, communicatiedeskundigen, kunstenaars en nog vele anderen komen voorbij.

Zij dachten na over de vraag hoe partijen kunnen leren hun conflicten zelf op te lossen. Wat moet er dan concreet veranderen op hun terrein? De een komt met concrete voorbeelden van herstelgericht werken terwijl een ander meer een kennisagenda presenteert of een theoretische beschouwing geeft.

De antwoorden op deze vragen zijn ook relevant voor mensen die in het publieke domein werken. Ik noem kort drie bijdragen. Zo zijn er kansen op herstelgericht werken na seksueel misbruik op de werkvloer als werkgevers hier voldoende tijd, ruimte en expertise voor vrij maken. De wensen en de belangen van slachtoffers kunnen daardoor meer centraal komen te staan. En buurtbemiddeling biedt bij conflicten handvaten om wijken weer beter te doen functioneren. Er zijn voor gemeenten vele mogelijkheden om samenredzaamheid in buurten te vergroten. Hetzelfde geldt voor de politie die haar werkwijze kan veranderen richting burgers en een meer probleemgerichte aanpak kan hanteren.

Rode draad van deze drie en andere bijdragen is dat herstelgerichte praktijken in de civil society erop zijn gericht burgers actief te betrekken bij de-escalatie en oplossing van conflicten. Het gaat dan onder andere om conflicten tussen burgers in buurten, scholen, bedrijven, sportclubs, kerken en andere maatschappelijke organisaties.

De bundel kent wel een belangrijk manco. Nadat de redacteuren de lezer een introductie hebben verschaft in herstelrecht, komen zij niet meer bij de lezer terug. Dat is een gemiste kans. De uiteenlopende bijdragen verdienen een algemene conclusie. Nu kan de lezer niet op adem komen en zich zelf een mening vormen over een algemene conclusie. Ik zou geen andere slotsom kunnen trekken dat de opmars van het herstelrecht de komende jaren doorgaat en uitkomsten kan bieden aan gemeenten en beleidsmakers.