Retour orthodoxie

Ooit heb ik Milli Görüs voor NRC Handelsblad mogen portretteren. Dienstdoend directeur was toen nog de energieke en liberale figuur van Haci Karacaer, een man die voorop liep bij demonstraties tegen het islamitische verlangen om moslim- en andere homo’s met hun kop naar beneden van het dak af te gooien. Karacaer vond toen dat zijn beweging niets te verbergen had. Hij gaf me alle vrijheid om te spreken met wie ik waarover ook maar wilde.

Zo was ik ook aanwezig bij een vormingsweekend in een bosrijke omgeving. Op zaterdag werden de met slaapmatjes en voetbaltassen toegestroomde moslims onderhouden door de Duitse tak van de beweging. En op zondag kregen ze de Hollandse ideeën over zich heen. Op zaterdag werden de aanwezigen ernstig gewaarschuwd tegen elke vorm van assimilatie. En op zondag werd ze verteld dat ze liever vandaag nog dan morgen Hollander moesten worden. Hier woonden ze. Hier werkten ze. Hier moesten ze hun kansen grijpen.

Er was niet veel fantasie voor nodig om je, toen het weekend voorbij was, te verplaatsen in het gespleten wereldbeeld dat de moslims tot zich hadden genomen. Op zaterdag moesten ze Turkser dan Turks zijn en mohammedaanser dan mohammedaans. Op zondag waren ze vooruitstrevende wereldburgers die toevallig in Nederland verbleven.

Toen al tekende zich af dat de meesten liever naar de Duitse orthodoxie luisterden, dan naar de Nederlandse vrijblijvendheid. Ze waren wel trots op hun dienstdoende directeur, maar ze vonden ook dat hij wel erg ver voor zijn troepen uit liep. Wat moesten ze met een prachtmoskee die nota bene door een Franse jood was ontworpen? En wat moesten ze met zo’n bouwwerk, als daar nauwelijks plaats op was voor een paar triomfantelijke minaretten?

Ik geloof niet dat er iemand verbaasd opkeek toen het Duitse hoofdkwartier op een dag ingreep en de dienstdoende liberale directeur ontsloeg. Zijn opvolger, Fatih Dag - een neef van hem - was wel bereid om naar het Keulse hoofdkwartier te luisteren. Toch is ook hij nu door Keulen aan de kant gezet en vervangen door een hardliner. Voor Amsterdam is daarmee een gouden kans verkeken om een van de meest conservatieve moskeeverenigingen om te bouwen tot een moderne, tolerante organisatie.

Geen mens kan plezier hebben aan de gedachte dat Milli Görüs zich nu weer in de eigen wereld, het eigen isolement terugtrekt. In Amsterdam heeft het Duitse geloofsfundamentalisme het gewonnen van de Hollandse nuchterheid. Binnenkort wassen de gelovigen hun voeten ergens tussen de fabriekshallen.