Remkes: ‘politici moeten stoppen met zelfkastijding’

Het moet afgelopen zijn met de zelfkastijding in politiek en openbaar bestuur. Als er fouten worden gemaakt, moet daar politiek dan wel strafrechtelijk tegen worden opgetreden. Politici moeten echter niet alles over hun kant laten gaan en opkomen voor hun rechten. Dat vindt Johan Remkes, Commissaris van de Koning (CvK) van Noord-Holland.

Publieke schandpaal

Excessief declaratiegedrag is uit den boze en soberheid is geboden, maar bestuurders en politici moeten ook niet meegaan in ‘gemakkelijke kritiek’, aldus Remkes tijdens zijn nieuwjaarstoespraak vrijdagmiddag. Transparantie, controleerbaarheid en declareren binnen de regels zijn de trefwoorden, betoogde de CvK. De sterk versoberde wachtgeldregeling – ‘als parachute, niet als hangmat’ − is er volgens Remkes niet voor niks. Het is absurd dat burgemeesters uit vrees voor de publieke schandpaal niets meer declareren, ‘ook al gaat het om kosten die direct voor het uitoefenen van het publieke ambt zijn gemaakt’, vindt Remkes.

Snellere doorstroming

De CvK uitte in zijn toespraak ook zijn zorgen over de steeds snellere doorstroming in de politiek, de tanende belangstelling voor het raadslidmaatschap en het tekortschieten van de democratische controle bij gemeenschappelijke regelingen.

Maatschappelijke geworteldheid

‘De gemiddelde zittingsduur wordt steeds korter, de ervaring en het geheugen steeds minder.’ Dat ligt niet alleen aan het stemgedrag van de kiezers, maar volgens Remkes vooral ook aan de opstelling van de kandidatenlijsten door de politieke partijen en interne regels over maximale zittingstermijnen. Remkes − ‘volksvertegenwoordiger is een ambacht’ − sprak de hoop uit dat de politieke partijen in Noord-Holland die volgend jaar aan de Statenverkiezingen meedoen ‘kwaliteit, integriteit, ervaring, parlementair geheugen, maatschappelijke geworteldheid en onafhankelijkheid een zware rol zullen laten spelen bij de opstelling van de kandidatenlijsten’.

Afnemend animo

Het afnemende animo voor het werk als volksvertegenwoordiger leidt volgens Remkes soms − zeker in kleinere gemeenten − tot problemen en komt niet ten goede aan de kwaliteit van het lokaal bestuur.

Niet alles dichtregelen

Remkes deelt de zorgen raadsleden, burgemeesters, wetenschappers en rekenkamers over het tekortschieten van de democratische controle, zeker met de decentralisaties jeugdzorg, arbeidsparticipatie en langdurige zorg in het zicht. ‘De vrees is dat de democratische controle tekort schiet en dat in het kader van de nieuwe gemeentelijke sociale taken weliswaar op papier verantwoordelijkheden zijn belegd, op papier iedereen wel controleert, maar in de praktijk niemand meer verantwoordelijk is of zich voelt en controleert. Waardoor de zorgvragende burger verweest achter dreigt te blijven’, aldus  Remkes. De Tweede Kamer kan de problemen enigszins verzachten door ‘de neiging te onderdrukken alles op een voor alle gemeenten uniforme wijze dicht te regelen’.