Regenten - Samenleving: 1 - 0

In een gemeente maakt een nieuwe, frisse lijsttrekker zich op om op inhoud de verkiezingen te winnen. Maar partijregenten zitten daar, omwille van persoonlijke belangen, helemaal niet op te wachten.

Juinen staat aan de vooravond voor de campagne van de gemeenteraadsverkiezingen. Vier partijen doen mee: Juiner Belang, Centrum-Humanisten, Juinen Anders en Vrijheid & Vooruitgang. Juiner Belang is één van de twee partijen in het huidige college. Hun wethouder, Tjolk Hekking, is naast zijn wethouderschap eigenaar van bouwbedrijf 'Hekking Bouwt'.

Hekking heeft goede relaties met de andere partijen. Mede door deze relaties kent hij de wegen binnen buurgemeenten Zeulen en Ter Weksel goed waardoor hij de nodige opdrachten voor zijn bedrijf weet binnen te slepen. Maar, het moet gezegd worden, zijn bouwbedrijf voert geen opdrachten uit voor de gemeente Juinen zelf. Hekking houdt zich aan de interne gedragscode; hij is een integer mens. Vindt hij zelf. Want: volgens de regels.

Na drie raadsperiodes de kar van Juiner Belang getrokken te hebben, wordt Hekking door zijn partij gevraagd toch maar een keer een stapje opzij te doen. Deze vraag wordt vooral ingegeven door de alleenheerschappij van Hekking binnen Juiner Belang en het feit dat hij steeds minder goed ligt bij de slinkende achterban.

Het verzoek levert ruzie op. Hekking wil zijn plek als voorman niet afstaan. Toch kiezen partijbestuur en ledenvergadering voor een nieuwe lijsttrekker: een pittige, idealistische dame genaamd Rosalien van Drost. Haar doel is om de partij weer profiel te geven en het vertrouwen van de kiezers terug te winnen.

Hekking is geraakt in zijn kwetsbare ego. Hij zit niet te wachten op een ambitieuze dame die zich wil profileren door misschien wel hard de confrontatie te zoeken met andere partijen. Politiek is in zijn visie vooral een kwestie van geven en nemen. Moeilijke dossiers kun je daarom beter onder elkaar regelen; dat geeft rust in de tent en dat is beter voor Juinen. ‘Bovendien is het beter voor de opdrachtenstroom’, denkt Hekking in een onbewaakt ogenblik.

Het eerste verkiezingsdebat dient zich aan. Rosalien neemt haar missie als nieuwe lijsttrekker serieus; zij is richting de lijsttrekkers van de andere partijen haarscherp op de inhoud. Dezelfde dag nog verschijnen de eerste positieve berichten in de media: er waait een frisse wind in Juinen. En die wind komt nota bene van het voorheen zo belegen Juiner Belang!

De lijsttrekkers van Centrum-Humanisten, Juinen Anders en Vrijheid & Vooruitgang zijn niet blij. Ze draaien de nodige jaartjes mee maar dit (en hoor hier de nodige verontwaardiging in doorklinken) hebben ze nog nooit meegemaakt. Ze voelen zich in het debat voor lul gezet. Zij vinden dit niet de manier waarop “wij” in bestuurlijk Juinen met elkaar omgaan. Ze besluiten met z’n drieën hun beklag te doen bij Hekking. Hun boodschap is duidelijk: Rosalien van Drost moet per direct inbinden of er zullen geen coalitiebesprekingen met Juiner Belang worden gevoerd, ongeacht de uitkomst van de verkiezingen.

Het is koren op de molen van Hekking. Met de “waarschuwing” van zijn politieke opponenten gaat hij de partij in: ‘Jongens, we moeten oppassen anders liggen we er op voorhand al uit. Misschien was de keuze voor Rosalien tot lijsttrekker toch niet zo’n goede.’ Oudgedienden, partijmastodonten in fractie en bestuur, zijn ontvankelijk voor Hekking en sluiten zich aan bij zijn mening. Samen oefenen ze pressie uit op het partijbestuur dat daarop besluit om Rosalien tot “de orde” te roepen. Ze moet inbinden. Want Juiner Belang moet straks natuurlijk wel weer een wethouder leveren. ‘En daarvoor hebben we wel politieke vrienden nodig.’

Rosalien snapt er niets van. Ze was gevraagd om verandering te brengen. Om er weer te staan voor, en midden in de samenleving. De nieuwe boodschap van de partij is sterk en de reacties vanuit de samenleving zijn positief. En als je straks wint, nota bene vanwege je inhoud, zullen andere partijen je dan werkelijk buitensluiten? Rosalien vindt dat de partij zich laat gijzelen door angst en stemmingmakerij, door de eigenbelangen van “regenten” binnen de eigen en die van andere partijen.

Maar het bestuur houdt voet bij stuk. Evenals de campagneleider en een aantal nerveus geworden zittende en potentiële raadsleden. Inbinden blijft de boodschap. Op voorhand compromissen sluiten uit angst voor je tegenstander is niet iets dat bij Rosalien past. En ze besluit terug te treden. De nummer 2 op de lijst, iemand die dicht bij Hekking staat, mag het stokje overnemen.

De lokale pers laat geen spaan heel van de perikelen binnen de partij. Bij de verkiezingen haalt Juiner Belang het minst aantal stemmen in haar bestaansgeschiedenis en wordt de kleinste partij van Juinen. Zonder een plek in het nieuwe college. En Juinen bereikt een nieuw dieptepunt: de opkomst is nog nooit zo laag geweest. Kiezers zijn het gekonkel spuugzat; weer gaat het in Juinen om “de poppetjes” in plaats van om de inhoud. Inwoners keren de lokale politiek de rug toe.

Als dank voor zijn “doortastende optreden” regelen de nieuwe fractievoorzitter en andere partijvrindjes voor Hekking een plaats in het partijbestuur. Als liaison moet hij de contacten met andere partijen gaan onderhouden. En zo is de bedreiging voor het netwerk en de handel van Hekking toch maar mooi afgeweerd.

Gelukkig is Juinen maar een fictieve gemeente. Toch?

Basile Lemaire is auteur van “Heren, Hoeren, Heiligen”, over publiek leiderschap en integriteit. Dit nieuwe boek biedt praktische oplossingen voor het dichten van de vertrouwenskloof tussen de samenleving en haar politieke bestuurders.