Recht op vetzucht

Tussen de hedonistische bedrijven door viel mijn oog op een advies van de Raad voor de Volkgezondheid en Zorg. Als lid van een adviesorgaan lees ik graag wat collega’s zoal te berde brengen. Vooral als de adviezen het beste voor hebben met de samenleving in het algemeen en de achtergestelde burger in het bijzonder, mogen ze op mijn geëngageerde belangstelling rekenen. Dat laatste zit bij de RVZ meestal wel snor. Ook nu weer: de raad heeft zich op de preventie van welvaartsziekten gestort en beveelt een vettax aan. Het advies bepleit een belasting op ongezond voedsel. Voeding moet van het lage naar het hoge btw-tarief. Dat alles om de ongezonde, meestal arme medemens te prikkelen tot net middle class-gedrag.

Curieus is dat de zogenoemde welvaartsziekten kennelijk het gevolg zijn van een ongezonde leefstijl, terwijl hoogopgeleiden juist veel gezonder leven dan laagopgeleiden. Ervan uitgaande dat hoogopgeleiden meestal welvarender zijn dan laagopgeleiden, zou ik eerder van armoedeziekten spreken. Dat is ook het beeld dat uit het rapport oprijst: heel dikke bewoners van Vogelaarwijken, met chips, pils en shag op de tafel; hamburger met friet als avondmaaltijd, uiteraard voor de tv hangend geconsumeerd; de kinderen een milkshake als ontbijt; veel vette happen tussendoor. De nauwelijks verholen weerzin spat van de pagina’s als het gaat over vetzucht, alcoholgebruik en roken. Men toont zich begaan met de onderklasse, maar stigmatiseert tegelijk dat het een lieve lust is.

De RVZ is nooit te beroerd om stevige aanbevelingen te doen. De verzekeraar moet aan geïndiceerde preventie kunnen doen voor mensen die risico’s lopen. Wel zo handig dat de verzekeraars nu ook het patiëntendossier mee gaan beheren. Komt er een normgewicht misschien, gaan we frikadelconsumptie registreren? Gemeenten krijgen een ‘weetplicht’ - een nette term voor ongebreideld snuffelen naar lijven achter voordeuren in achterstandswijken. In de beste paternalistische tradities heet dat geen betutteling, maar bescherming van onwetenden die geen gezonde keuzes kunnen maken. De minister mag, nee moet moraliseren: ‘fout is fout’, als het om roken en ongezond eetgedrag gaat. Er moet minder zout in het voedsel en roken in de auto wordt verboden, zeker als er kinderen bij zitten. De animal cops van de PVV verbleken bij de gezondheidspolitie die de RVZ kennelijk wil.

Wat is dat toch in onze beleidsaandacht voor voedsel? Steevast wordt hel en verdoemenis gepredikt in een discours van schuld en boete waarin zondigheid alom aanwezig is. Ideaalbeeld is de tot anorectische proporties afgetrainde burger, die zijn kinderen verantwoorde fruithapjes mee naar school geeft en in het weekend zich zelf fêteert op een biologisch wijntje bij de vegetarische maaltijd. Eén glas uiteraard: overvloed is het werk van de welvaartsduivel.

In beschaafde landen behoort voedsel bij de grote werken van de cultuur. De Franse ‘Président de la République’ reikt jaarlijks prijzen uit aan grote chefs en geniale patissiers. Het Italiaanse staatshoofd ontvangt de ‘Accademia Italiana della Cucina’ bij gelegenheid van het 150-jarig bestaan van zijn staat.

Ik heb zelf weleens aan de Voedsel- en Warenautoriteit voorgesteld grootse ontvangsten te bereiden voor met Michelinsterren gelauwerde koks. Dat werd welhaast blasfemisch gevonden in termen van voedselveiligheid. Dat ik eigenlijk vind dat vetzucht een mensenrecht is, heb ik toen maar wijselijk verzwegen. Wie ten onrechte denkt dat in den beginne het woord is, zal nooit appreciëren dat genot niet alleen het begin, maar ook het doel van alle leven is.