‘EU heeft echt buitenlands economisch beleid nodig’

Het Europese politiek seizoen is van start met de publicatie van een rapport van Mario Draghi. In het rapport staan adviezen om de concurrentiekracht van de Europese economie op te vijzelen. Het kabinet voelt niet veel voor het uittrekken van extra geld om de Europese economie te versterken, zoals een van de aanbevelingen luidt.

Honderden miljarden nodig

De Italiaanse oud-premier en ex-voorzitter van de Europese Centrale Bank stelt in zijn rapport dat er honderden miljarden euro's nodig zijn om de competitie met de Verenigde Staten en China aan te kunnen. De EU moet werk maken van een ‘echt buitenlands economisch beleid’. Het sluiten van handelsovereenkomsten en het opzetten van industriële partnerschappen om de toeleveringsketen van belangrijke technologieën veilig te stellen, is nu iets wat lidstaten deels zelfstandig doen, ‘maar het is duidelijk dat Europa achterblijft bij wat we zouden kunnen bereiken als we als gemeenschap zouden handelen’ schrijft Draghi.

Er moet een einde komen aan de ‘verspilling’ van gemeenschappelijke financiële middelen, vindt hij. ‘We hebben een grote collectieve koopkracht, maar we verdunnen die over veel verschillende nationale en EU-instrumenten.’ De EU moet gezamenlijke doelstellingen en beleidsacties formuleren en die beter dan nu coördineren. Voor het vergroten van het concurrentievermogen is meer coördinatie volgens hem cruciaal, evenals de harmonisering van regels en wetten tussen de lidstaten.

Transformatiefonds

Duurzame groei kan volgens het rapport op drie manieren op gang worden gebracht. Europo moet het innovatietempo opvoeren. Daarnaast moet het de hoge energieprijzen verlagen en tegelijkertijd doorgaan met het koolstofarm maken van de economie en overschakelen op een circulaire economie. ‘Als de EU wil slagen’ moet een samenhangende strategie komen voor alle aspecten van het koolstofarm maken van de economie, ‘van energie tot industrie’. Daarnaast stelt Draghi dat Europa een sterke en onafhankelijke defensie-industriële capaciteit moet ontwikkelen.

Zowel Draghi, als voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen vindt dat er een gezamenlijk fonds moet komen om de concurrentiekracht van de EU te vergroten. Dat fonds kan worden gevuld via een verhoging van de afdracht door de EU-lidstaten of door opbrengsten uit EU-belastingen, zo opperde Von der Leyen. Er zou jaarlijks 800 miljard euro in het fonds moeten worden gestort. Nederland wil juist minder geld aan de EU afdragen.

'Geld is niet altijd de oplossing'

De Europese Unie moet het eerst maar eens in hervormingen zoeken, vinden minister Eelco Heinen van Financiën en Dirk Beljaarts van Economische Zaken. ‘Meer geld is niet altijd de oplossing’, zegt Heinen. Ook Beljaarts onderstreept dat ‘extra publieke investeringen geen doel op zich’ zijn. Die zijn ‘alleen nodig bij oneerlijke concurrentie of marktfalen’. Hij geeft als voorbeeld de investeringen in de Europese chipindustrie, die anders de strijd met de VS en China zou verliezen en teloor zou gaan. Het aantrekken van meer private investeringen staat volgens hem voorop.

Ook Europarlementariër Dirk Gotink (NSC) is fel tegen de komst van het transformatiefonds. Draghi beveelt aan ‘dat we ons diep in de schulden moeten storten om onze concurrentiepositie te verbeteren’, schrijft Gotink op X. ‘Onverstandig en onverantwoord’.

Rapport goed ontvangen

Door het grootste deel van het Europarlement is met meer enthousiasme op het rapport gereageerd. De boodschap dat radicale verandering nodig is in de economie van de Europese Unie, is door zowel rechtse als linkse fracties goed ontvangen. Volgens fractievoorzitter Bas Eickhout (GroenLinks-PvdA) zijn ‘nieuwe publieke investeringen noodzakelijk om het gat met China en de VS te dichten’. ‘Het wordt duidelijk dat Europa niet wegkomt met bezuinigingen en vrekkigheid. We moeten dan ook daad bij het woord voegen met gezamenlijk Europees geld’, zegt Eickhout, die ook vicefractievoorzitter is van de Groenen.

Focus verleggen naar innovatie

De centrumrechtse EVP, de grootste fractie in het Parlement, wil al langer dat concurrentievermogen de leidraad wordt van al het beleid van de Europese Unie, zegt EVP-parlementariër Andreas Schwab. ‘Het Draghi-rapport wil terecht onze focus verleggen naar innovatie en het creëren van welvaart.’

Fractievoorzitter van de sociaaldemocraten Iratxe García Pérez ziet in het Draghi-rapport veel eisen terug van de progressieve familie. ‘Nu is het tijd om te handelen en doortastend te zijn.’ Ook Volt Europa is blij met Draghi's aanbevelingen.